څیړنه (تحلیل) دوسله والو مخالفینو د بریدونو د ډيرښت موخه -

وسلوالو مخالفینو په روان کال کی خپلو کرنوته زیاتوالی ورکری دی په کنر ، بدخشان، او کندز کې جګړې د دوی دغو ورځو اصلی جګړې بلل کیږي د دوی دعه فعالیتونو د ۱۳ کالو په لړ کې بی سارې شودل شوي دی او په برخه کې پوښتنی را پیدا کوی ږ

پوښتنه دلته ده چې طالبان د تیرو لسو کالونو کی د دیرو تلفاتو او مرګونو په زغمولو سره بیا کولای دلیز بریدونه تر سره کری په پلازمینه کی دننه عملیات وکری او په عین وخت کی ۹ ولایتونو کی هم فعاله وی

دغې پوښتنی ته کولو شو له څو اړخونو ځواب ورکرو لومړۍ دا چې طالبان په هغه کال کې پیاوړې کیږي چې بهرني ځواکونه افغانستان خوشی کړی دی او دغې دلې د جګرې لپاره ښه و خت پیدا کړی دی په افغانستان کې هوایي ملاتړ شتون نلری او افغان امنیتی ځواکونه باید په یوازې تن جګړه وکړی دا هم دځواب یوه برخه ده له کومه وخته چې د امیتي ځواکونو ته د امنیتی مسولیتونو لیږد پیل شوی دی دغه ځواب کولای شی یوازی طالبانو څرنګوالی او کړنی واضح کړی

د طالبانو فعالیتونو دویم دلایل هم دا کیدای شی چې تر ډیره دوی خوشبینه یا خوش باور کول دی نو ځکه امکان لري چې د سولې خبرې اترې دیر حساس ځای ته رسیدلی وی ، د چین او قطر خبرو اترو حخه کوم پایله لاسته راغلې وی او دغه دلیز جګره د خبرو اترو ته لازمه ده زیاته جګره د د دیرو امتیازونو ترلاسه کولو په معنی نو ځکه مخالفین غواړي چې په ټول ځواک سره دګر ته را شی ترڅو د سولې خبرو اترو په برخه کې ټول امتیازات تر لاسه کړي

دغه برخه یې تر ډیره خوش باوره ده او په دې لاره کې خنډون هم شتون لري هغه لید لوری چی د سولې پروګرام بی ګتې بولی او د طالبانو بریدونه دا شایی چی د دی دلی پوحی برخه یی د دی دلی سیاسی حانګی خبری اتری نه کی او جګره کوی او له حکومت سره سوله هم د دی لی له دیریو کسانو بی اعتباره ده نو د همدی دلیل له امله کیدا شی د طالبانو فعالیتونو او جګره د دوی راتلونکی پوری تراو ولری او داسی شکاری چی د دی دلی راتلونکی په خطر کی دی او طالبان د خپل راتلونکی لپاره هم دیره جګره کوی ترحو د جګری دګر خپل سیا ته و نه سپاری او په خپل واک یی وساتی .

طالبانو په دی وروسیتو ورځو او میاشتو کې په افغانستان کی د ننه او د پاکستان په قبایلو سیمو کې له یو بل نوی سیال پیدا کړی دی د داعش ډله د دوي پروداند او د دوی له لیکو څخه سرتیری را جذب کوی او دغی موضو د طالبانو مشران یی اندیښمن کړی دی په سرکی طالبانو هم د افغانستان حکومت په څیر داعش ته یی په جدی سترګه نه لیدل نو کله چې د دی ډلی قوماندانان او سرتیری یی له داعش سره یوځای شول نو د طالبانو دلی په منح کی یی د خطر زنګ یی راپورته شو دوی له داعش سره دیری جګری ترسره کری دی او د اعش ډلی مشر ته یی لیک هم واستوه طالبان کولای شی چې تر تولو مهم کورنی ګواش اووسی

طالبانو په دی لوبه کی د ضعف یو تکی هم لری له هماغه ځای حخه دوی زیان وینی د طالبانو له منحه ورولوا و تخریب کولو لپاره د اعش ډلی پلمه طالبان په پاکستان پورل تړل بولی داعش طالبان له دوو ارخو حخه تخریب کوی لومری دا چی طالبانو د پاکستان پور‎ې ټړلی دی چی دغه موضوع د دی ډلی جهاد کولو نقطه هم لقه دار کوی او دوی د د سیمی هیوادونو لاس پوحی معرفی کوی دویم دا چی که چیری طالبان دد افراطی اصولو کرونو ته وفاده هم وی خو د سیمیز او قبایلیی دلو کی ګیر پاتی دی دغه نقط د داعش په مجله کی هم خپاره شوی وه او طالبان یی د قبایلو قانون ته ترجیع کولو باندی تورن کری ول

داعش د دغو نقطو پر بنست البته د زیات لګشت پر بنست طالبانو سره جګری دګر ته راغلی دی چی همدغی موضوع د طالبانو مشران یی اندیشمن کری

دغه ډله یوه بله اندیشنه هم لری او هغه دا ده چې د نړی تول قدرت د داعش ننداره کوی او د دوی د فعالیت مخنوی نه کوی دا په دای مانا ده چی د داعش پر وراندی د داعش خيل ساسیت بدلون کری او د سترو قدرتونو له لاری د نری نباتی جګری ته لمن وهنی که چیری همدا شان اووسی نو طالبانو دیو سمیز دلی په کچه د داعش حخه به ملاتر وکری او د دعش په دلی په منح کی به حضم او حل به شی د دی تحلیل پر بنست داعش داسی ماموریت او پلان لری چی سیمیز ه جګره نړیوله کری او د داش دلو ملاتر غواری چی د سیمه په کچه جګره په لار واچوی خو طالبانو په تیرو لسو کالو کی دا په ډاګه کره چی د دوی سر او پیسی یوازی په افغانستان کی بندی پاتی دی او دوی نه غواری لویولوبو دګر ته د ننه شی او حتی د داعش مشرته یی په لیک کی هم په دی موضوع باندی تینګار کری دی کله چی طالبانو خپله استراتیژی یوازی تر افغانستان پوری ترلی بولی او یوازی تر دی حایه یی تعریف کوی د قدرتونو لپاره چې غواریی چی له تولو افراطیت حخه ګته واخلی او جګره د افغانستان له پلو حخه د باندی و باسی کومه ګته نلری نو حکه نوی سیتسم او د نوی نسل سره جګری ته ننه شوی ترحو و کولای شی د د خپل کور د جګری ته زیاتولی ورکری او هر حای چی و غواری لار شی او جګره وکری

دغه اندیشه د داعش ترمنح د یو حای نیولی دی ترحو طالبانو له دی ارخه د خطر احساس وکری په دی لر کی تر تول ستر ګواش چی ظالبانو په نشه کری دی او د ننه یی خطر ته زیاتوالی ورکری دی د موازی جریانونونو خظر دی د دی ګواشونو په شتون کی کولای شی طالبان په دی لر کی دیره جګره په لاره واچوی ترحو دا وشایی چی داعش ته تسلیم نه دی او دا په داګه کری چی دغه دله یوازی په افغانستان کی جګره کوی طالبان د داعش سره په جګره کی توانیدل دی خپل نوی سیال و حپی او دیریو لوایتی او شهری جګره یی خپل حانونه اثبات کری که چیری دغه دله غواری له دولت سره سوله وکری باید خپل سیال له دی دګر حخه لری او یوازی په خپله امتیاز ترلاسه کری دا سی شکاری چی د دغو لاملیو لاه چی د طالبانو او د اعش ترمنح شتون لری د دی لامل شوی دی چی دغه غواری د جګری په دګر کی خپل زور او شتون ته زیاتوالی شکاره کری د روان کال کی د طالبانو د برخلک تاکونکی کال دی که چیری طالبان د سژ کال خطر سره مبارزه و نه کری او ترسره یی نه نو راتلونکی کال به د دی دی راتلونکی او دوام لپاره حطر ناکه وی

عملیاتو په دوه خواوو کې دوه ګونې مشري ددې لامل شوې ترڅو د ملي یوالي حکومت تر اوسه په لید لوري او روښانه پلانونو په رامنځ ته کولو کې پاتې راشي. د مشرانو اختلافات د حاکم جوړښت پر اصلي ټکي لوی ګذار دی نو له دې امله افغان امینتي ځواکونه هم په لږ اعتماد سره د جګړې ډګر ته د نه شوي او همدي ټکي د امینتي سرتیراو قومندانانو په روحیه اغیزه کړې ده.

حکومت د وار خطایی یا بې پلانۍ او یا هم د پلان له مخې په دې ورځو کې لاس په ملیشې جوړونې پورې کړی. په دې برخه کې له دې سربیره چې له حکومته د خلکو د ملاتړ په موخه پورته شوی ګام وي، د ملي یوالي حکومت پر مشرانو د خلکو د بې اعتباری د ډيرښت ښکارندویي کوي چې ویي نشو کولای خلکو ته د امینت د ټینګښت په برخه کې ډاډ ورکړي. په شمال او یو شمیر نورو سیمو کې خلکو د جګړې ډګر ته مخه کړې او ملیشه یي ډلې د رامڼخ ته کیدو په حال کې دي. دا موضع کیدای شي د لنډې مودې لپاره د دولت په ګته وي خو د اوږدې مودې لپاره دا تضمین شتون نلري چې د ملیشو پلان او موخې به یواځې د امنیت تر ټینګښته پاتې شي.

د اوسني حکومت سرګرداني تر ډیره په نویمه لسیزه :ې د کمونیستي حکومت وروستیو ورځو ته ورته والی لري. بې موخه ملیشه جوړونه ددې لامل شوه چې یوه ورځ په خپله همدا ملیشې ستونزې رامنځ ته کړي چې بیا کابو کول به یي له اوسنیو ستونزو څخه هم ستونزمن وي پّ افغاني ټولنه کې چې ډيری پرګنه یي ده د ملیشو رامڼخ ته کول هره پرګنه وسله واله کیدو ته اړ کوي او دا به لوی ګواښ رامنځ ته کړي څرنګه یي چې په نویمه لسیزه کې رامنځ ته کړی وو

امنیتي سیاست ګنګ دی صراحت نلري او روښانه نه دی چې د کار مدیریت تر کومې کچې د افغان مشرانو په لاس کې دی. کیدای شي ملیشه جوړونه تر یوې مودې د حکومت په ګته وي خو دا به د ملي یوالی حکومت د بریا او ګتې په مانا نه وي ځکه ملیشې به د اوږد مهال لپاره د قانون پلي کولو او ځمکنۍ بشپړتیا لپاره لوی ګواښ وي او دا ټکی د تاریخ په اوږدو کې د ټولو مشرانو په حافظه کې شتون لري.