مذاکرات صلح، ظهور دوباره پاکستان

افغانستان در طول تاریخ اش، شاهد حضور حکومت ها و در کنار آن، گروه های مختلف مخالف حکومت بوده است که هر کدام از انها مشکلات خاص شان را برای کشور ایجاد کرده اند.

به گزارش خبرگزاری خاورمیانه، در طول این مدت، افغانستان صدمات زیادی دیده و در کنار نیروهای امنیتی، شمار زیادی از ملت خود را نیز در نتیجه جنگ و ناامنی از دست داده است.

طالبان در طول سیزده سال گذشته، بزرگترین گروه مخالف دولت بوده و همیشه در ناامنی های اخیر کشور دست داشته و حملات گروهی و خطرناکی نیز در کشور راه اندازی کرده بود.

از ابتدای ظهور طالبان، همه گان پاکستان را در تقویت این گروه دخیل دانسته و معتقد بودند که لانه اصلی طالبان نیز در پاکستان است و این کشور نقش مهمی در ناامنی های کشور دارد.

همچنین مقامات حکومتی و دیگر نهادها عقیده داشتند که پاکستان می تواند با تغییر موضع، در تامین امنیت افغانستان و کشاندن پای طالبان به میز مذاکره نقش داشته باشد.

موضوعی که بارها در رابطه به آن اقدام شد؛ اما به دلیل عدم همکاری و دلسوزی پاکستان، ناکام ماند.

از سوی دیگر، گفته می شد که پاکستان از طالبان به عنوان اهرمی برای جلب کمک های غربی ها استفاده می کند و هر از گاهی از این اهرم به اشکال مختلف سود می برد.

اما حال و بعد از روی کار آمدن گروه جدید به نام داعش در شرق کشور و به نوعی تضعیف شدن طالبان به دلیل درگیری با نیروهای داعش، به یکباره نقش پاکستان تغییر کرده و این کشور برای اولین بار میزبان گفتگوی رودرروی نماینده گان حکومت و طالبان بود.

پاکستان که همیشه از طالبان به عنوان اهرم قدرت طلبی و امتیاز طلبی استفاده می کرد؛ حالا و پس از سال‌ها روابط پر تنش با افغانستان، بالاخره نشست رسمی نمایندگان حکومت افغانستان و طالبان را میزبانی و برگزار کرد؛ اقدامی که نشان می‌دهد پاکستان مبتکر دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای صلح بین افغانستان و مخالفانش است.

مذاکراتی که دور دوم آن به بعد از ماه مبارک رمضان موکول شده و نتایج آن نیز خوش بینانه عنوان شده است.

حال سوال این است که چرا بعد از ظهور داعش این رویکرد از سوی پاکستان روی دست گرفته شده است و آیا پاکستان پیش از این نمی توانست چنین نقشی را بازی کند؟

وحید مژده، کارشناس مسایل سیاسی و آگاه در امور طالبان در گفتگو با خاورمیانه اظهار داشت که بعد از ایجاد دفتر قطر و مذاکره مستقیم طالبان با امریکا، گویا این گروه از نفوذ پاکستان خارج خواهد شد و به همین منظور پاکستان در تقویت داعش نیز نقش گرفت.

وی اظهار داشت که برای دوباره تحت نفوذ گرفتن طالبان، پاکستان به دنبال فشار وارد کردن بر طالبان برآمد که این فشارها تا ابتدای سال روان میلادی موثر نبود و گروه تازه ای به نام داعش در شرق افغانستان به کمک پاکستان ظهور کرد و به جنگ با طالبان پرداخت.

به گفته مژده، این رویکرد باعث فشار بر طالبان شده و این گروه برای کاهش فشارها، به تلاش های وسیع دیپلوماتیک روی آورده و جنگ را به شمال افغانستان کشاند و سرانجام توافق شد که پاکستان از فشار بر طالبان دست بردارد.

بر اساس اظهارات منبع، طالبان هم به شکل مشروط وعده داد تا برای صلح در افغانستان با پاکستان به شکل هماهنگ اقدام کند.

این کارشناس مسایل سیاسی معتقد است که پاکستان از کشاندن طالبان به میز مذاکره، بهره گرفته و می خواهند بازهم در سطح جهانی حضور داشته باشند و از دید غربی ها بازنمانند.

مژده می گوید که پاکستان همیشه خواسته تا نقش کنترول کننده «افغانستان بی نظم» را داشته باشد که با کشاندن طالبان به میز مذاکره بازهم به دنبال این هدف است.

در عین حال، احمد سعیدی، یکتن از کارشناسان مسایل سیاسی به خاورمیانه می گوید که پاکستان و کشورهای غربی می دانند که پروژه طالبان ختم شده و باید یک سناریوی جدید بسازند که آن هم تشکیل و تقویت داعش است.

به باور وی، در ابتدا حضور نماینده های افغانستان در جمع هئیت مذاکره کننده با طالبان نشان دهنده نوعی شکننده گی در حکومت و عدم اعتماد حکومت مداران نسبت به یکدیگر بوده است.

موصوف اظهار داشت که پاکستان بازهم نقش دو سویه در قبال افغانستان بازی کرده است مبنی براینکه در این مذاکرات ملا عمر را در پاکستان نگه داشت و از سوی دیگر گلبدین حکمتیار را تحریک کرد تا با داعش یکجا شود.

بر اساس اظهارات سعیدی، سیاست دوگانه پاکستان در مذاکرات اخیر این هم بوده است که اگر مذاکرات به نتیجه برسد، به سود خود نفع می برد و از سوی دیگر اگر مذاکرات به نتیجه نرسید، به دولت افغانستان می گوید که طالبان را به میز مذاکره کشانده؛ اما آنها نتوانستند از آن نفع ببرند.

اما از سوی دیگر گفته می شود که بعد از ظهور طالبان نیز، پاکستان می تواند از طالبان بر علیه حکومت افغانستان استفاده کرده و در پی امتیاز طلبی باشد.

احمد سعیدی در این رابطه می گوید که در حال حاضر هم پاکستان از طالبان بر علیه حکومت افغانستان کار می گیرد.

اما وحید مژده معتقد است که وقتی پای پاکستان و چین در مذاکره با طالبان مطرح می شود، قطر از صحنه حذف می شود و کسانی می آینده که به «آی اس آی» نزدیک بوده و ادامه این روند برای تجزیه و ایجاد اختلاف بین طالبان است.

به باور وی، زمانی که برخی از رهبران طالبان می گویند که مذاکرات اسلام اباد مورد قبول آنها نبوده و آنها به جنگ بر علیه حکومت افغانستان ادامه می دهند؛ در حقیقت برنامه فعلی پاکستان برای تجزیه طالبان و یک برنامه دقیق برای تقویت داعش است؛ چون طالبان بعد از تجزیه شدن برای ادامه جنگ مجبور هستند به داعش بپیوندند.

منبع اظهار داشت که به دلیل ضعیف بودن دولت افغانستان، پاکستان به دنبال یکجا ساختن طالبان با دولت افغانستان است که از طریق آن یک تعادل در جبهه جنگ ایجاد کند.

بر اساس معلومات مژده، زمانی که طالبان با حکومت افغانستان یکجا شود، می تواند در برابر داعش قرار گرفته و به جنگ ادامه دهد و آرایش جدید جنگ بنام «مذاکرات صلح» در جنگ افغانستان در نظر است.

این کارشناس معتقد است که اگر وضع به همین شکل باشد و مذاکرات از طریق پاکستان پیش برود، بحث چنین (ادامه جنگ) خواهد بود.

با این حال، گفته می شود که دور دوم مذاکرات نماینده گان حکومت با طالبان در کشور چین برگزار خواهد شد که این کار نیز با تلاش پاکستان صورت گرفته است.

از سویی هم، با گسترش فعالیت داعش، اگر طالبان ضعیف باشند و درگیر جنگ با داعش و حزب اسلامی حکمتیار باشد، احتمال این که این گروه نابود شود به دور از انتظار نخواهد بود و به همین منظور، اکثر باورها به این اساس است که گفت‌وگوهای صلح اسلام آباد امتیازی طلایی برای طالبان خواهد بود.