این روزها، هر روز شاهد جشن فراغت دانشجویان است که در هوتل های گرانبها گرفته شده و هر کدام با گرفتن سند فراغت خود یک مصرفیت عمده (درس خواندن در دانشگاه) که جای بیکاری شان را گرفته از دست می دهند و باید به دنبال کار باشند.
در این بین هستند کسانی که تا زمان جشن فراغت پایان نامه نیز ترتیب نداده و بخاطر اینکه از قافله عقب نمانند، در مراسم فراغت اشتراک کرده و سهمی در مصارف آن دارند.
مصارف جشن های فراغت نیز متاسفانه گزاف بوده و به مانند یک مراسم عروسی است و در کنار آنکه هر دانشجو مصارف شخصی خود را می پردازد، برای هریک از مهمان های خود نیز باید مصرف مشخص بپردازد که از هر نفر بیشتر از یکهزار افغانی است.
به صورت معمول، هر دانشجو برای جشن فراغت خود با داشتن سه مهمان نزدیک به ۵۰۰۰ افغانی مصرف می کند تا آنها با جشن و سرور فراغت وی را جشن بگیرند و والدین به این امید که فرزندانشان تا چند روز دیگر با مدرک تحصیلی وارد جامعه کار می شود.
تمام دانشجویان در کشور به امید اینکه بعد از فراغت از دانشگاه صاحب کار و شغلی شوند، درس خود را به شکل فشرده پیش می برند تا زمانی که از درس فارغ شده سند فراغت به دست می آورند.
بعد از کسب سند فراغت نیز تا یک یا دوماه اوضاع به سامان است و هیچ مشکلی نیست و دانشجویان به دنبال رفع خستگی های ناشی از چهار سال تحصیل هستند.
اما کم کم مشکلات فرا می رسد و هر دروازه ای برای کاریابی «دق الباب» می شود؛ اما از خیلی از این دروازه ها هیچ صدایی شنیده نمی شود.
والدین نیز از این روند خسته شده و بالای فرزندشان فشار می آورند و او از لحاظ روحی در منزل نیز آرامش لازم را احساس نمی کند.
حال مشکلات کاریابی در کشور چه است؟
از کدام قوم هستی؟
در افغانستان بخواهی یا نخواهی، کار و ادارات کاری مختص به قوم وزیر، رئیس، مدیر و غیره است و متاسفانه در ادارات دولتی از قوم وزیر، رئیس و مدیر شمار کمی از جوانان و یا مستعدین کار مصروف هستند و هم قوم بودن با افراد بالارتبه بهتر و موثرتر از استعداد و توانایی است.
به نوعی هنوز هم «روابط» بر «ضوابط» سنگینی می کند و ارزش روابط بیشتر از ضوابط است، چیزی که تا هنوز از سوی مقام های دولتی کمتر مورد نظر بوده و با تمام «شعارهایی» که وجود داشته، تا هنوز پابرجاست و هیچ مبارزه ای نیز با آن صورت نگرفته است.
این روند متاسفانه در امتحانات کمیسیون اصلاحات اداری نیز به وضوح دیده می شود و برای رفع مسوولیت از دوششان، این نکته را بازگو می کنند که «شما به دلیل نداشتن سوابق کاری» در این پست شامل شده نمی توانید.
به کدام حزب وابسته استی؟
موضوع دیگر در ادارات افغانستان، متاسفانه تقسیم قدرت، تقسیم کار، تقسیم امتیازات و دیگر تقسیم ها در رتبه های بالا و پایین به احزاب تعلق گرفته و احزاب قوی تر، امتیازات بیشتر و احزاب ضعیف تر امتیازات کمتر یا بدون امتیاز هستند.
برای جلب و جذب نیروی کار نیز این روند در اکثر ادارات دیده می شود، اگر از جوانی یک حزب قوی حمایت کند و او را به اداره مشخص معرفی کند، آن جوان سند تحصیلی داشته باشد یا نه، در آن پست می تواند امید به قبولی داشته باشد؛ اما جوانی با استعداد که هیچ وابستگی به احزاب ندارد، با تمام توانایی هایش از کار و پست دلخواهش باز می ماند.
این مورد (حمایت احزاب) در کمیسیون اصلاحات اداری نیز وجود دارد؛ زیرا اگر شخص عالی رتبه و یا رئیس حزب قدرتمند واسطه فردی باشد، ممکن نیست که این شخص بیکار بماند و حق یک مستحق به کسی داده می شود که هیچ لیاقتی ندارد؛ اما یک قدرت پشت سرش دارد.
در کنار این دو مورد، دیگر موارد از جمله پول داشتن برای گرفتن یک پُست خوب نیز وجود دارد که شمار زیادی از فارغین دانشگاه ها توانایی آن را نداشته و هیچ کدام از موارد را ندارند و باید بیکار بمانند.
این در حالی است که هر ساله بر تعداد دانشگاه های خصوصی نیز افزوده شده و به دلیل پذیرش کم دانشگاه های دولتی، میدان درآمد دانشگاه های خصوصی گرم است و هر ساله نیز شمار زیادی فارغ و بی بهره از کار را به جامعه تقدیم می کنند.
این بیکاری، در کنار مشکلات روحی برای فارغین، از عوامل عمده خروج نیروی کار از کشور نیز می شود که در سالهای اخیر میزان مهاجرت ها را به شکل سرسام آوری افزایش داده است.
از سویی هم حکومت و وزارت کار و امور اجتماعی نیز تا حال هیچ اقدام قابل ملاحظه ای برای فارغین دانشگاه ها انجام نداده و یا توانایی انجام آن را ندارد و در کنار خروج نیروی کار از کشور نیز نوعی «بی تفاوتی» اختیار کرده است.
با این حال، بر حکومت است تا با حمایت از سرمایه گذاران و تولید کننده گان داخلی، زمینه کار برای نسل جوان و فارغان دانشگاه ها را فراهم سازد و از خروج بی رویه جوانان از کشور نیز جلوگیری کند؛ موضوعی که تا حال شاهد هیچ اقدام عملی و جدی نبوده است.
Author
