گرما و بحران خاورمیانه

دمای بی سابقه ی تابستان امسال در خاورمیانه، اغلب کشورها از مراکش تا عربستان سعودی و فراتر از آن را سوزانده است. پژوهشگران هشدار میدهند که چنین درجه حرارتهایی، گواهی به شرایطی بدتر را می دهند که هنوز فرانرسیده اند! مقامات سازمان ملل و متخصصین هواشناسی پیش بینی می کنند که رشد بیش از اندازه جمعیت، خاورمیانه و شمال آفریقا را با کمبود شدید آب روبرو خواهد کرد و دمای هوا چنان بالا خواهد رفت که امکان زیست آدمی بسیار دشوار می شود. یک مشاور بلندپایه سازمان ملل که در جریان بررسی های پژوهشی در ارتباط با تغییرات اقلیمی در کشورهای عربی بوده است، می گوید: اگر این پیش بینی به وقوع بپیوندد، احتمال درگیریهای (مسلحانه) و بحران مهاجرت و پناهجویی از آنچه که تا کنون بوده، گسترده تر خواهد شد. او اضافه می کند:” این هوای داغ شگفت آور، نشان می دهد که تغییرات اقلیمی در حال گرفتن تلفات با شتابی افزاینده و نگران کننده است.”

این کشورها در سالهای اخیر با تابستانهای بسیار گرمی دست و پنجه نرم کرده اند، اما امسال گرما به شدت بیرحمانه بوده است. بخشی از امارات متحده عربی بر طبق نمایه گرما (heat index)-نشان دهنده حس گرما از جانب انسان با در نظر گرفتن دما و رطوبت هوا- افزایشی تا ١۴٠ درجه فارنهایت (۶٠ درجه سلسیوس) را در ماه جون و شهر جده/عربستان سعودی ١٢۶ درجه فارنهایت (بیش از ۵٢ درجه سلسیوس) را به طور مداوم تجربه کرده اند. هوای به نسبت خنکتر جنوب مراکش نیز ماه گذشته بطور ناگهانی به ١٠٩ تا ١١۶ درجه (حدو ۴٣ تا ۴۶ درجه سلسیوس) رسید. در ماه می گذشته افزایش درجه حرارت در اسراییل موجب بروز بیماریهایی که با گرمای شدید در ارتباط هستند، شد.

دمای هوا در سعودی و عراق پژوهشگران را مبهوت کرده؛ در ٢٢ جولای درجه حرارت در شهر بصره به ١٢٩ درجه (حدود ۵۴ درجه سلسیوس) و یکروز پیش از آن در کویت به همین اندازه رسید که می توان آنرا گرمترین درجه حرارت اندازه گیری شده در نیمکره خاوری دانست. خبرهای بد اما هنوز پایان نیافته اند. گرمای شدید در عراق و سعودی همچنان ادامه خواهد یافت. Zeinab Guman، دانشجوی ٢۶ ساله عراقی در بصره می گوید که بیرون رفتن از خانه مانند رفتن به درون آتش است. مثل اینکه تمام بدنت- پوست، چشمها و بینی ات، آغاز به سوختن کنند. او از ماه جون به ندرت در طول روز خانه را ترک کرده، آن زمان که درجه حرارت به بیش از ۴٩ درجه سلسیوس رسیده. در همین زمان Aymen Karim یک انجینر کارمند در شرکت نفت آرامکو سعودی هم احساس زندانی بودن داشته، چرا که او و دیگر کارمندان بنا به دستور می بایست چندین روز در خانه بمانند. و پیش از ساعت ٧ شب از خانه بیرون نروند. Bassem Antoine، اقتصاددان سعودی می گوید که این هوا آسیب جدی به اقتصاد کشورش تحمیل کرده است. بیمارستانها با شمار زیادی از افراد با کاهش آب بدن و خستگی مفرط ناشی از گرما روبرو بوده اند.

درجه حرارت در فرودگاه بغداد از اواسط ماه جون به حدود ۴٣ درجه سلسیوس و بالاتر رسیده که به معنای افزایش ١٠ تا ٢٠ درجه برای این وقت از سال به شمار می رود. دولت عراق برای مقابله با گرما ناچار به افزایش روزهای تعطیل شده است. سرک های بغداد به جز چنددوکان مغازه که کار می کنند، در طول روز خالی هستند.

به گفته سخنگوی بخش هواشناسی عراق ریشه این شدت گرما افزایش فشار هوا و کلا تغییر اساسی هوای کشور است. شمار روزهایی که در بغداد دمای هوا به ۴٨ درجه سلسیوس یا بیشتر می رسد، در سالهای اخیر دو برابر شده است. اگر که به چهل سال گذشته نگاه کنیم، چنین دمایی را برای چهار تا پنج روز مشاهده می کنیم و پس از آن باد، گرمای خاک را می زداید و هوا را خنکتر می کند و این چیزیست که در حال حاضر بوقوع نمی پیوندد.

متخصصین هواشناسی اعتقاد دارند که این پدیده جای تعجب ندارد. یک بررسی پژوهشی انتشار یافته در ژورنال Natural Climate Change در اکتبر گذشته پیش بینی کرده که موج گرما در خلیج فارس می تواند در اواخر این قرن خطر بزرگی باشد که جان مردم را تهدید می کند. بنیادهای پژوهشی دیگری مانند Max Planck Institute در آلمان و Cyprus Institute در قبرس نیز این پیش بینی ها را در مورد خاورمیانه تأیید می کنند.

یک کارشناس هواشناسی منطقه خاورمیانه در آمستردام می گوید که دولتهای منطقه کلاً آمادگی رویارویی با رشد سریع جمعیت و تغییرات اقلیمی را ندارند.