انقلاب ایران و نقش آن در افغانستان

خبرگزاری خاورمیانه / میز جهان اسلام

در ۲۲ دلو سال ۱۳۷۵ در کشور ایران مردی از کوچه جماران قد بر افراشت و دست به انقلابی زد که اصول و پایه های آن را بر اساس دین و ایدلوژی بنا نهاد . این انقلاب طومار حکومت شاهنشاهی رضا شاه را بر هم پیچید و شیرازه نفوذ اسکتبار جهانی را در خاور میانه از هم پاشید و درسایه شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی اساس و بنیان اسلام سیاسی را پایه ریزی کرد و بهترین نوع مدیریت سیاسی را در کنار مکاتب دیگر سیاسی جهان تمثیل کرد .

انقلاب بیست و دوم دلو در ایران مرزهای این کشور را در نوردید و به زودی الگو و نمونه سایر انقلاب ها در منطقه شد و کشور های چون فلسطین افغانستان ترکیه وسایر کشور که در زیر چکمه های ظلم و استبداد به تعبیر رهبر فقید این انقلاب اسکنکبار جهانی خرد وله شده بودند الهام بخش شد که در سطور آتی اختصارا به آنها می پردازیم .

تاثیر این انقلاب اسلامی در فلسطین قوی تر از هر مکان دیگری بود؛ زیرا مسلمانان فلسطین در حالی که تحت اشغال وحشیانه صهیونیستی به سر می‌بردند، ناامیدتر و فروپاشیده تر از تمامی ملل مسلمان بودند. در چنین شرایطی، سرزمین‌های اشغالی شاهد حرکت بزرگ و عظیم بیداری اسلامی به عنوان بخشی از نهضت اسلامی گسترش یافته در منطقه بودند که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران آغاز شد.شهید دکتر فتحی شقاقی رهبر پیشین سازمان جهاد اسلامی فلسطین در پیوند با تاثیر این انقلاب در فلسطین گفته بود : انتفاضه یکی از ثمرات بیداری اسلامی است که امام خمینی (قدس سره) در منطقه و بویژه در فلسطین به وجود آورد.

یکی از مهم ترین دلایل رشد اسلامگرایی ترکیه در کنار عوامل داخلی موجود در این کشور وقوع انقلاب اسلامی در ایران است. به نظر می‌رسد پس از فروپاشی رژیم پهلوی در ایران، حداقل اندیشه تشکیل نوعی از حکومت اسلامی در ترکیه که خود سال‌ها مرکز حکومت اسلامی عثمانی بود را دوباره زنده کرد.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاثیر قابل ملاحظه ای برافکار مسلمانان مبارز ترکیه داشت. در گزارشی که به وسیله سازمان اطلاعاتی امریکا سی آی ا برای وزارت امورخارجه آمریکا تنظیم شده چنین آمده بود: فلسفه خمینی روز به روز در ترکیه توسعه می‌یابد.

از تأثیرات انقلاب ایران در سوریه به عنوان بهترین نمونه می توان از تحرک دوباره جنبش اخوان المسلمین در سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۸۲ یاد کرد که تقریباً پس از یک دهه رکود، تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران، مبارزات و فعالیت های خود را گسترش داد و نبرد مسلحانه وسیعی علیه رژیم بعث سوریه آغاز کرد.

تاثیر انقلاب اسلامی بر کشور ما افغانستان

کشور ما به دلیل هم جواری جغرافیایی و نیز اشتراکات قومی، مذهبی، زبانی و تاریخی، بیشترین تأثیر را از انقلاب اسلامی ایران گرفته است. افغانستان هم چنین سر پل مهمی برای بازتاب انقلاب اسلامی در آسیای مرکزی بود. در دهه نخست پس از انقلاب ایران، در حالیکه کشور ما مشغول مبارزه با شوروی سابق بود و احزاب جهادی این مبارزه را رهبری و سازماندهی می کردند. در این زمان، سربازانی که از کشورهای آسیایی شوروی وقت در افغانستان به سر می بردند، به نوعی با مجاهدین افغانی در تماس بودند.

دهه دوم انقلاب ایران، با فروپاشی اتحاد شوروی، پیروزی مجاهدین درکشور و استقلال کشورهای آسیایی شوروی سابق همزمان بود که به دلیل همسایگی و مشترکات مذهبی و فرهنگی با افغانستان، تأثیرات بسیاری از احزاب و مجاهدان افغان می گرفتند. این روند تا زمان ظهور طالبان همچنان ادامه داشت، که با ظهور این گروه تقریباً این پل ارتباطی قطع شد.

به هر حال بازتاب انقلاب اسلامی ایران در کشور را می توان به صورت خلاصه چنین بیان کرد :

۱-بیداری اسلامی؛ اگر چه بیداری و احیاگری اسلامی در میان علمای اهل سنت افغانستان، به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی باز می گردد و رهبران اصلی جهاد افغانستان از اخوان المسلمین و علمای الازهر مصر تأثیر می پذیرفتند، اما گسترش و عمومیت یافتن این احیاگری را باید معلول پیروزی انقلاب اسلامی در ایران دانست .

۲-تقویت روحیه بیگانه ستیزی ؛ بیگانه ستیزی از ویژگی های بارز افغان ها است این مردم از نظر بیگانه ستیزی در همه دنیا مشهوراند و در عمل نیز ثابت کرده اند که هیچ بیگانه ای در برابر مقاومت این مردم سخت کوش و شجاع تاب ایستادگی ندارد و سرانجام خاک این کشور را ترک می کند .

جنگ های خونین افغان و انگلیس که منجر به شکست ذلت بار انگلیسی ها در کشور شد، نشان داد که افغان ها به هیچ وجه روحیه تسلیم پذیری در برابر استعمار و استثمار بیگانگان را بر نمی تابند و از کیان، شرف و عزت دینی و ملی خود عاشقانه پاسداری می کنند؛ چنان که هجوم شوروی (سابق) به افغانستان نیز این واقعیت را آشکارا به نمایش گذاشت. بالاخره روس ها پس از سال ها جهاد و مقاومت افغان ها، مفتضحانه خاک این کشور را ترک کردند.

مقاومت و تقابل موفقیت آمیز انقلاب اسلامی در برابر قدرت های امپریالیستی، به ویژه استکبار جهانی نیز روحیه بیگانه ستیزی ما ها را تقویت کرد و ما را در مبارزه علیه زورگویان، بیش از پیش ترغیب کرد و بر شجاعت مان افزود.

۳-رفتار مذهبی؛ گرچه افغانستان از کشورهایی است که در مورد مسایل مذهبی به شدت حساسیت داشته و دارد، اما شکی نیست که انقلاب اسلامی این حساسیت را دو چندان کرد.انقلاب اسلامی بر آگاهی مذهبی تاجیک ها، به ویژه شیعیان تاجیک این کشور تأثیری شگرف نهاد پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زنان به حفظ حجاب گرایش بیشتری نشان دادند.استقبال عمومی برای انجام واجبات دینی، چون برگزاری نمازهای جمعه و جماعت افزایش یافت و آموزش های دینی و قرآنی با استقبال بی نظیر مردم به ویژه شیعیان مواجه شد.

هم چنین گرایش مردم به استفاده از نام ها و عنوان های اسلامی برای اشخاص و حمایت از مقدسات دینی، از دیگر آثار انقلاب اسلامی بر کشور افغانستان است.

کشور ما به دلیل هم جواری جغرافیایی و نیز اشتراکات قومی، مذهبی، زبانی و تاریخی، بیشترین تأثیر را از انقلاب اسلامی ایران گرفته است .

نکته آخر آنکه در کنار اثرات عمیق مذهبی و معنوی بر روند جهادی مردم افغانستان، تاکتیک های مبارزاتی مردمی که در جریان مبارزات گسترده مردم مسلمان ایران علیه رژیم شاه به کار گرفته شده بود، بر شیوه قیام افغان ها علیه رژیم کمونیستی و اشغالگران روسی نیز تأثیر غیر قابل انکاری داشته است؛ چنان که قیام های مردمی در شهرهای هرات (۱۷ مارس ۱۹۷۹) و کابل (ژوئن ۱۹۷۹)، نمونه های بارز این تأثیرگذاری تاکتیکی بوده است.

۴ ـ بازگشت به هویت دینی؛ در گذشته بسیاری از مسلمانان به دلیل انحطاط جهان اسلام و عقب ماندگی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی، دچار نوعی سرخوردگی و خودکم بینی بودند. بر این اساس، تلاش روشنفکران، بر نادیده گرفتن ارزش های دینی و پیشینه اسلامی و تقلید کورکورانه از روش ها و شیوه های حیات غربی متمرکز شده بود. به طور طبیعی روشنفکران و قشر تحصیل کرده تاجیک های افغانستان نیز از این وضعیت متأثر بودند. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، احساس غرور در میان این قشر رو به فزونی نهاد و شعار بازگشت به ارزش های اسلامی، در میان تاجیک ها به دلیل همزبانی با مردم ایران بسط و توسعه یافت. به این ترتیب، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تاجیک های افغانستان، به ویژه جوانان این گروه قومی، به حضور در مساجد و مجامع دینی اشتیاق بیشتری نشان دادند و تمام حرکات و سکنات خود، حتی پوشش و ظاهر خود را نیز به شکل اسلامی در آوردند؛ به گونه ای که جوانان تاجیک به نوعی از فرهنگ بسیج و سپاه پاسداران الگو برداری نمودند. این مهم را می توان حتی در نحوه آرایش موهای مجاهدین تحت امر احمد شاه مسعود به خوبی مشاهده کرد.

نویسنده : رضا مهسا