سیر چهارده ساله مخابرات وتکنالوژی ارتباطی؛ در افغانستان

جریان فناوری اطلاعاتی با شتاب رو به افزایش جهان را در حال در نوردیدن است وامروزه حتا اخرین قریه های دور دست کشورهای عقب مانده نیز تحت پوشش این فرایند عظیم قرارگرفته اند.

افغانستان در سال ۲۰۰۲ با آمدن اولین شرکت تلفنی سیارافغان بیسیم AWCC وارد انقلاب دیجیتالی شده ودر عقب این کاروان پرشتاب در حرکت افتاد.

پس از آن سه شرکت خصوصی ودو شرکت دولتی دیگر نیزوارد بازارارتباطات افغانستان شدند واینک به شمول چهار شرکت مخابراتی وارتباطی خصوصی افغان بیسیم، روشن، اتصالات وام تی ان دو شرکت دولتی مخابراتی وارتباطی افغان تیلیکام وسلام درافغانستان فعالیت دارند.

پوشش جغرافیایی ونفوسی:

به گفته مسولان در وزارت مخابرات وتکنولوژی مخابراتی؛ هم اکنون بیش از ۲۳ میلیون تن درافغانستان مستقمیا از تکنالوژی مخابراتی مبایل استفاده میکنند وبیش از ۸۵% ساحات مسکونی کشور زیر پوشش خدمات مبایل آمده اند.

درسال ۲۰۱۴ در حدود ۵۸۷۹ برج مخابراتی در سراسر کشوربه شمول شهرهای وقریه جات نصب وفعال شدند.

به قول آقای بریالی حسام معین تخینکی وزارت مخابرات هرچند هنوزهم در حدود ۱۵% جغرافیای نفوسی افغانستان تحت پوشش خدمات مخابراتی نیامده اند وشبکه های خصوصی به دلیل کم بودن نفوس در این قریه جات وبالا رفتن هزینه های خدماتی به دلیل سخت گذری ومشکلات جغرافیایی حاضر نیستند سرمایه گذاری کنند ولی وزارت مخابرات از طریق صندوق انکشاف وگسترش خدمات مخابراتی وارتباطی تا کنون ده ها قریه را به جهان تکنالوژی ومخابرات وصل کرده، این برنامه ادامه دارد. درعین حال شرکت دولتی سلام نیزفعالیت هایش را درمناطق که فعالیت سایر شبکه های خصوصی کمرنگتر است آغاز کرده است.

فایبرنوری وآغاز ارتباطات باند وسیع:

به قول حسام هم اکنون افغانستان به استثنای چین با تمام کشور های همسایه از یک ویا دو نطقه از طریق فایبر نوری وصل است ورنگ جنوب، مرکز وشمال کشور که قرار است به رنگ حلقوی وصل شوند نیز زیرکار است ودر برخی ولایات تکمیل شده است.

به عقیده وی افغانستان در آینده نزدیک به یک منطقه ترانزیتی مخابراتی وارتباطی میان آسیای مرکزی وجنوب آسیا، خارومیانه وشرق اسیا تبدیل خواهد شد.

واز مدت دو سال به این طرف خدمات انترنیتی ۳G نیز درکشور آغاز شده واکنون در تقریبا تمام شهرهای بزرگ افغانستان دو یا بیشتر از دو شبکه مخابراتی وارتباطی؛ خدمات انترنیتی ۳G ارائه میکنند.

به قول حسام اکنون ۱۲ ولایت وشهربزرگ افغانستان به خدمات انترنیتی DSL از طریق توزیع لاین های افغان تیلیکام به انترنیت با ثبات وبا کیفیت بالا وصل شده واین روند به سایر ولایت های باقیمانده ادامه دارد.

خیر محمد فیضی معاون اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان(اترا) مارکیت مخابراتی وارتباطی کشور را وسیع تعریف کرده میگوید که هنوز این سکتور ظرفیت بزرگ تجارتی واشتغال زایی دارد.

وی علاوه میدارد«- تا کنون- ۵ جواز GSM خدمات تفلنی به ۵ شرکت مخابراتی صادرشده، ۵ جواز ۳G بمنظور خدمات انترنیتی صادر شده، ۲ جواز وایمکس به شرکت های آریانا وآی گلوبل داده شده، ۵۶ جواز خدمات انترنیتی به کمپنی های توزیع خدمات انترنیتی صادر شده، ۵۲ جواز تورید وفروش وسایل مخابرایت صادر شده اند…»

سرمایه گذاری ها ودر آمد های مالی در سکتور مخابرات:

به گفته مسولان در جریان چهارده سال گذشته عواید وزارت مخابرات همه ساله درحال افزایش بوده است.

به گفته وهاب الدین سادات معین اداری وزارت مخابرات وتکنالوژی معلوماتی، این وزارت از تمام خدمات پستی دولتی وخصوصی، خدمات مخابراتی، خدمات انترنیتی، فروش تجهیزات مخابراتی وارتباطی، وسایر بخش های دیگر دارای درامد است.

به قول او درامد این وزارت به بودجه دولت افغانستان در سال ۱۳۸۵ بیش از ۴ میلیارد افغانی بود که پس از آن همه ساله گراف صعودی را پیموده است.

وی علاوه میدارد« البته در سال ۱۳۹۰ اگر ببینیم عواید ما در حدود ۱۱ میلیارد افغانی بود که معادل ۲۳۵ میلیون دالر میشود که به بودجه دولت سپرده شد وهمچنان در سال ۱۳۹۲ هم عواید ما تقریبا به ۱۱ میلیارد افغانی رسید که معادل ۲۱۰ میلیون دالر میشود.»

اما این رقم در سال ۱۳۹۳ به ۸ میلیارد افغانی که معادل ۱۵۸ میلیون دالر میشود تنزل کرده است.

انجنیر خیرمحمد فیضی معاون اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان اترا، سرمایه گذاری در سکتور مخابرات افغانستان را نیز در حال افزایش تعریف کرده میگوید که این سکتور پویایی کافی را تجربه میکند. وی تصریح میدارد« در حدود ۴۲ میلیون دالر در سال ۲۰۰۲ سرمایه گذاری صورت گرفته، این سرمایه گذاری سال به سال افزایش یافته که هم اکنون سطح سرمایه گذاری در کشور ما در سکتور مخابرات ۲.۴ میلیارد دالر بالغ میگردد.»

قوانین، پالیسی ها وبرنامه های بعدی:

به گفته ایمل مرجان ومعین وزارت مخابرات وتکنالوژی اطلاعاتی؛ پالیسی ده سال اول مخابرات اکمال شده وپالسی بعدی انکشاف مخابرات وارتباطات از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۴ تدوین وآماده شده است.

پالیسی حکومت الکترونیکی که شامل استفاده از تمام فناروی های اطلاعاتی میگردد حتا مبایل، توسط وزارت مخابرات با جزییات کامل تدوین وآماده شده است.

این روزها امنیت فضای مجازی از بحث جدی امنیتی در جهان پیشرفته است وکشورهای در حال توسعه نیز نیاز دارد که از فضای مجازی شان حراست ومراقبت نمایند.

اقای مرجان می افزاید« « موضوع امنیت سایبر یکسال پیش توسط اسپنتا صاحب در شورای امنیت آغاز شد. ما- مسوده- پالیسی امنیت سایبر یا فضای مجازی را آماده ساخته ایم واماده این است که به شورای امنیت تقدیم گردد.»

به گفته او مرکز واکنش سریع جراییم سایبر افغانستان ساخته شده و به مرکز بین المللی جراییم سایبر نیز وصل شده است.

به قول وی مسوده قانون بانکداری الکترونیکی وجراییم الکترونیکی زیر کار است وتا سال آینده خورشیدی تکمیل شده به منابع مسول ارجاع خواهد شد.

همچنان پلت فارم یا یا پایگاه ۳۰ نوع خدمات از طریق مبایل اماه شده وهر وقت مسولان ارشد لازم ببینند این نوع خدمات از طریق مبایل درافغانستان آغاز میشوند.

هم اکنون روشن، اتصالات وافغان بیسیم سه شبکه مخابراتی اند که خدمات انتقال پول از طریق مبایل وانتقال معاش کارمندان دولتی وغیر دولتی را ارائه میدارند.

خدمات پستی:

اما به گفته آقای محمد نسیم رحیمی آمر عملیاتی خدماتی افغان پست، در سال ۱۳۸۱ با آمدن نظام جدید خدمات پستی به شکل بسیار ابتدایی دوباره ازسرگرفته شد واکنون خدمات پستی افغانستان ۳۶۵ نماینده گی در سراسر افغانستان دارد.

به گفته او اکنون افغان پست درکنار خدمات عنعنوی پستی با سیستم های جدید دیجتالی نیز مجهز است. Parcel یا امانت های پستی وبرخی از اسناد ومدارک که ممکن نیست به شکل برقی تبادله گردد به شکل عنعنوی پست میگردد وسایر کار های دیگر از طریق تکنالوژی ارتباطی توسط نماینده گی های E-Post صورت میگیرد.

وی تصریح کرد« فعلا ما با تمام جهان از طریق ۳۲ دفتر پستی بین المللی ارتباط پستی زمینی وفضایی داریم، که میتوانیم به تمام جهان پست کنیم ویا عنوانی مراجع شخصی، دولتی وبا نهاد های بین المللی پسته دریافت کنیم وتوزیع کنیم».

درکنار افغان پست که یک نهاد دولتی است؛ DHL، فیدیکس، TNT، پست سریع باختر، شرکت نی وشاهین پوست نهاد های پستی خصوصی اند که در شهرکابل فعالیت دارند.

به قول آقای رحیمی افغان پست با قیمت نازلتر ووقت کمتر نظر به سایر اداره های پستی فعالیت میکند، اما در قسمت پست سریع برخی ازاداره های پستی بین المللی موجود اند که امکانات وسیع دارند وبا قیمت بیشترتا حد اکثر تا ۷۲ ساعت تبادله میکنند.

اشتغال آفرینی:

مسولان ادعا دارند که سکتور مخابرات به عنوان یکی از قوی ترین سکتورها در اشتغال آفرینی در طی چهارده سال گذشته عمل کرده وروی هم رفته به شکل مستقیم وغیر مستقیم اکنون دراین سکتور بیش از ۱۰۰ هزار نفر صاحب کار ودرآمد اند.

چاش ها ومشکلات:

نا امنی به عنوان بزرگترین چالش فرا راه انکشاف مخابرات وارتباطات درافغانستان قرار داشته چنانچه تا کنون ده ها برج مخابراتی توسط طالبان ومخالفان مسلح منهدم شده وکارمندان مخابراتی مورد آزار اذیت قرار گرفته اند.

در برخی موارد فعالیت همیشه گی طالبان، برج های مخابراتی را اخلال کرده و بعضا ۱۲ ساعته میسازند. در کنار این کوهستانی بودن افغانستان و خود داری از سرمایه گذاری در مناطق دور دست وکم جمعیت توسط سکتور خصوصی مشکل دیگری است که با انکشاف مخابرات وارتباطات دست وگریبان است، اما مسولان در وزارت مخابرات وتکنالوژی اطلاعاتی میگویند که این مشکل تا جایی براساس بودجه انکشاف مخابرات که در حدود ۲% از در آمد تمام شبکه های مخابراتی وارتباطی جمع آوری میشود رفع گردیده است.

نتیجه:

به عقیده مسولان افغانستان در مدت زمان اندک اکنون در سکتور مخابرات و ارتباطات با تمام کشورهای منطقه ای قابل مقایسه است و از برخی کشورهای منطقه ای جلو نیز قرار گرفته است.

افغانستان که در سال ۲۰۰۲ به فعالیت های مخابراتی آغاز کرد تمام تاسیسات این سکتور نابود شده بودند و هیج گونه فرصت مالی در اختیارنداشت. ولی اکنون در منطقه درمقام کشورهای قرار دارد که چندین دهه قبل آغاز کرده بودند وهیج وقفه و سکته ای را تجربه نکرده اند.

ولی در کنار همه پیشرفت ها برخی قانون گریزی های شبکه های مخابراتی و ارتباطی، بالا بودن قیمت مخابرات و ارتباطات و افزایش جراییم از طریق تکنالوژی اطلاعاتی از جمله موارد قابل نقدی است که مردم علیه این سکتور وارد میدانند.

خبرگزاری خاورمیانه، کابل.