درس خیالی نگران کننده تر از مکاتب خیالی

رئیس معارف هرات مشکلات معارف این ولایت را بازگو کرد؛ اما اعترافات وی در مورد این مشکلات بیشتر از مکاتب خیالی است.

عبدالرزاق احمدی در گفتگوی ویژه با خبرگزاری خاورمیانه، اعترافات جدید و بازگو نکرده ای ابراز کرد که شامل مشکلات معارف هرات بود.

وی معارف را به عنوان جایگاهی دانست که تمام امید و آرزوهای یک ملت را تمثیل می کند و تمام آمالهای نسل آینده باید در دسترسی به آن نهادینه شود.

احمدی افزود که وجود فساد در معارف و حضور افراد ناکارا از مشکلات ابتدایی معارف هرات است که عامل اصلی آن نیز ترجیح دادن روابط بر ضوابط در چهارچوب های ارزشی است که برای حل آن برنامه هایی روی دست گرفته شده است.

وی نبود تجهیزات و امکانات لازم را از دیگر مشکلات معارف عنوان داشته و اظهار داشت که در حال حاضر ۴۰درصد دانش آموزان مکاتب هرات سقفی برای درس خواندن ندارند و از ابتدایی ترین امکانات درسی محروم هستند.

رئیس معارف هرات می گوید که معلم کافی برای ظرفیت دانش آموزان شهر و ولسوالیهای هرات موجود نیست و در این زمینه نیز به ۴ الی ۵ هزار معلم مسلکی نیاز است.

با این حال، چند صباحی است که از موجودیت مکاتب خیالی که بودجه لازم برای آنها به جیب شماری از مقام های وزارت معارف می رفت، ذکر می شود؛ اما رئیس معارف هرات با تائید این عامل در این ولایت، معتقد است که معضل جدی تری نسبت به مکاتب خیالی نیز موجود است.

احمدی با ذکر «درس خیالی» و «سند واقعی» تصریح کرد که در موجودیت مکتب خیالی، تنها حیف و میل مالی صورت می گیرد؛ اما در موجودیت درس خیالی، حیات جامعه با خطری روبرو می شود که با هیچ هزینه مالی قابل جبران نیست.

به گفته وی، معلمین مسکلی در بسیاری از مکاتب شهر به ویژه ولسوالیها یا در محل پیدا نیست، یا معاش شان کم است و حاضر به تدریس نیستند و یا مشکلات امنیتی باعث شده تا معلم در این مناطق حضور نیابد.

رئیس معارف هرات دو موضوع را بیان کرد :«به دنبال مکاتب خیالی باشیم و در بعضی موارد مکتب نباشد، متعلم نباشد و معاش تعلق بگیرد، هیچ تردیدی نیست، این مشکل موجود است و به هیچ وجه رد نمی کنم، اگر در هرات باشد در دیگر ولایت ها بیشتر است در بعضی مکاتب، نامی از مکتب است، تعدادی هستند و آمار ارائه شده دقیق نیست.»

وی به ولسوالیهای چشت، ادرسکن، اوبه، زنده جان، غوریان، شیندند، فارسی، گلران، کشک کهنه و گذره اشاره کرده و اظهار داشت که در شماری از مکاتب این ولسوالیها با این مشکلات روبرو هستند.

اما به باور احمدی :«این مشکلات در ولسوالیهای دورتر بیشتر است؛ مهم تر این است که اگر فرضاً بگوییم که مکاتب خیالی را پیدا کردیم، در مکاتبی که شاگرد است وضعیت از چه قرار است؟ اگر در مجموع ۱۱۵۰ مکتب در هرات، ۱۰۰ مکتب خیالی باشد در این مورد تنها مصارف مالی حیف و میل می شود؛ اما باید بررسی کنیم که در دیگر مکاتب وضعیت درسی به چه شکل است، آیا اکثریت آنها از یک سیستم معیاری تدریس قرار دارند یا نه؟.»

منبع معتقد است که در درس خیالی، بحران و فاجعه غمبارتر است، در واقع در یک بخش معارف بی سوادی رسمی می شود.

احمدی می گوید :«سابق با این قضیه مواجه بودیم که ۱۰ یا ۲۰ درصد بی سواد هستند و دیگران که با سواد هستند این ظرفیت ها را به لحاظ علمی پوره کرده و می توان بالای آنها حساب کرد؛ اما اگر بی سوادی رسمی شد؛ فارغ صنف دوازده با سند فراعت، در واقع فارغ دوازده نیست و فارغ صنف چهارم است.»

به عقیده وی، جبران مشکل در درس خیالی مشکلتر از مکاتب خیالی است؛ چون در درس خیالی، نسل آینده خراب شده و بی سواد رسمی به جامعه تقدیم می شود.

منبع معتقد است که ضمن این که دولت باید به دنبال پیدا کردن مکاتب خیالی باشد، باید بسیار بیشتر بالای کیفیت، گریزهای کیفی و درس خیالی تمرکز داشته باشد.

وی دلیل تقویت و یا انکشاف درس های خیالی را عدم توجه به امتیازهای اعضای نظارت از کیفیت معارف می داند و می گوید :«در ولسوالی های گذره و انجیل، اعضای نظارت که باید از کیفیت گزارش بدهند، غیر از معاش خود دیگر هیچ امتیاز ندارند؛ چطور می توان انتظار داشت که مکاتب دوردست را نظارت کنند.»

به این ترتیب احمدی معتقد است که ۸۰ درصد تمرکز، توانایی، برنامه ریزی، مطالعات حکومت باید بالای پیدا کردن عیوب مکاتبی که هیچ نظارتی بالای آنها نیست، باشد و ۲۰ درصد دیگر بالای حیف و میل شدن مصارف مالی.

در عین حال، رئیس معارف هرات به حضور معلمین با سطح علمی پایین تر از صنف یازده هم اشاره کرده و گفت که شماری از مکاتب توسط کسانی تدریس شود که مهارت های لازم برای تدریس را ندارند؛ تنها نامی از مکتب است و شوقه ای بنام مکتب اتفاق افتاده؛ حتی در ولسوالیهای نزدیک مثل انجیل و گذره به دلیل شبکه فسادی که وجود داشته که اصلاحات کم باشد، زیر صنف دوازده هم در صنوف درس حاضر شده و درس دادند در حالی که شمار زیادی با مدرک لیسانس در مجموعه معارف حضور دارد که بیکار مانده است.

بر اساس معلومات منبع، تشکیل موجود در ساختار معارف، هسته مرکزی و نظارت کار لازم صورت نگرفته است به نوعی که گزینش افراد در نظارت شهر دردآور است، کسانی است که یک سال هم تجربه معلمی ندارند؛ به عنوان ناظر در نظارت معارف شهر استخدام شده اند.

احمدی افزود که در قسمت تجهیزات، تاسیسات و کتاب مشکلات زیادی موجود است که همین الان بخش عظیمی از مکاتب در دوره ثانوی کتاب ندارند و وزارت معارف هم توانایی تامین کتاب نصاب درسی را ندارد، نهادهای کمک کننده و دونر هم این نیاز را مرفوع نتوانستند و این امر باعث می شود که بازار سیاه در کتاب مکتب ایجاد شود.

با این حال وی معتقد است که اگر اراده قوی در ایجاد اصلاحات بسیار بنیادی و اساسی در نظام معارف بدون در نظر داشت بحث های سیاسی و تباری و حزبی، ایجاد نشود، هیچ امکان ندارد دورنمای روشن برای آینده افغانستان به تصویر کشیده شود.

به باور وی، با توجه به علاقمندی های سال های گذشته، امروز فرصت است تا وضعیت و مشکلات گذشته نقد شده، نقاط ضعف پیدا شود و امکانات در سطح ولایت بررسی شود و صلاحیت های محیطی افزایش پیدا کند.

وی معتقد است :«تنظیم برنامه های مرکز بدون در نظر داشت صلاحیت های محیطی، هدر دادن هزینه هاست و بدون تقویت صلاحیت های محیطی و تدقیق بالای مشکلات و تصمیم گیری جدی برای رفع آن بدون اینکه تابع و تسلیم زروگویی ها شویم، نمیتوان نظام معارف را به استقامت دقیق برد.»

به گفته احمدی، تجهیزات و تاسیسات باید از یک طرف اولویت داده شود و از طرف دیگر ارتقای معلمین نه به شکل دراماتیک بلکه به شکل واقعی انجام شده و پشتیبانی شود، مکتب به مکتب مورد توجه باشد و حمایت های محیطی آن را جلب کند و به عناصری که ناامنی ایجاد می کنند تفهیم شود که معارف ربطی به جریان های سیاسی ندارد؛ یقیناً چنین کاری ممکن است؛ اما همه مستلزم یک اراده و حمایت قوی از معارف است.

از سویی هم وی به نقاط قوت معارف هرات اشاره کرده و اظهار داشت که علاقه مندی مردم به معارف که در سطح افغانستان به این پیمانه نیست، در شهر و ولسوالیها این علاقه مندی وجود دارد و شخصیت های توانمندی در شهر و ولسوالیها در نظام معارف و خارج از آن حضو دارند که سرمایه های معارف هستند.