بناها و آبدات تاریخی هرات در معرض نابودی است

هرات یکی از ولایت های باستانی افغانستان است که همگان از آن به نام «هرات باستان» یاد می کنند.

این ولایت به دلیل داشتن آبدات و ساحات تاریخی باستانی به هرات باستان مشهور است، این ولایت از دوران های قدیم آثار و آبده های تاریخی در خود دارد.

همین آبده های تاریخی و باستانی بودن هرات دلیلی شد تا یونسکو تلاش کند تا هرات در لیست میراث فرهنگی جهان ثبت شود؛ اما گویا مشکلات موجود در کشور بر آثار باستانی و آبده های تاریخی نیز اثرگذار بوده است.

جاوید ضرغام، مدیر فرهنگ و هنر ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات در گفتگوی ویژه با خبرگزاری خاورمیانه حاضر شده و در آبده های تاریخی هرات صحبت کرد.

به گفته وی، هرات یکی از جمله قدیمی ترین شهرهای افغانستان است که تعداد زیادی بناهای تاریخی در آن موجود است .

ضرغام می گوید :«در ولایت هرارت در حدود ۸۵۰ تا ۸۷۰ آبده وجود دارد که از مجموع آنها تا حال در حدود ۴۵۰ آبده و ساحه تاریخی در اداره اطلاعات و فرهنگ ثبت و راجستر شده است.

بر اساس معلومات موصوف، این آبده ها در شهر هرات و ولسوالیهای ولایت هرات موجود است که دسترسی به شماری از آنها نیز سخت است.

وی در جواب به اینکه چه مقدار از این آبده ها با خطر نابودی روبرو هستند؛ اظهار داشت :«در مجموع تمام بناها، ساحات و آبده های تاریخی هرات در خطر نابودی قرار دارند.

ضرغام با اشاره به اینکه رسیده گی به آبده های تاریخی توجه جدی دولت را نیاز دارد تصریح کرد که تمام آبده های تاریخی هرات «ترمیم طلب» هستند؛ چون بنابر عوامل مختلف از جمله عوامل طبیعی، جنگ ها و بی توجهی مسوولان، بناهای تاریخی رو به فرسایش هستند .

وی از گنبد تاریخی «گاوچران» نام برده و افزود که این بنا از دوران تیموری است و در حال از بین رفتن است، دیگر بناها هم در ولسوالیها و قریه جات به ترمیم جدی و اساسی ضرورت دارند.

با این حال ضرغام از عدم توجه دولت به آبده ها و بناهای تاریخی هرات شکایت کرده و اظهار داشت که از جانب دولت بودجه خاص برای ترمیم بناها ارائه نشده است و وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز توجه خاص به این آثار نداشته است.

رئیس فرهنگ و هنر ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات از وزارت اطلاعات و فرهنگ به عنوان یکی از «ضعیف ترین» وزارت ها یاد کرده و بیان داشت که این وزارت از ابتدا تا حال هیچ توجهی به آبده ها نداشته و امید می رود که در دوره جدید اقدام اساسی کند؛ اما چیزی تا حال دیده نشده است.

به گفته وی :«وزارت اطلاعات و فرهنگ از بودجه خود در وزارت مالیه دفاع کرده نمی تواند و ریاست پلان این وزارت از چند سال به این سو توسط سرپرست اداره می شود و این کار طبعاً نشان می دهد که برنامه ریزی دقیق وجود ندارد و هیچ توجهی نمی شود.»

اما وی به اندک پروژه های دولت نیز اشاره کرده و گفت که تنها دو پروژه ۵ میلیون افغانی در مسجد جامع هرات و مسجد جامع شیخ الاسلام در ولسوالی کرخ از کمک های دولت مستفید شده و طرف وزارت حج و اوقاف نیز گفته می شود که ۲۵ میلیون افغانی برای مسجد جامع هرات در نظر گرفته شده است.

به باور ضرغام، یکی از مشکلات از ابتدای حکومت، بی توجهی به فرهنگ بوده است که در تمام مسایل فرهنگ این بی توجهی بوده است و تمام بودجه به مسایل امنیتی تخصص یافته و متاسفانه امنیت هم تامین نشده است.

با این حال رئیس فرهنگ و هنر ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات نقش مردم را در نگهداری آثار و آبده های تاریخی مهم دانسته و اظهار داشت که با کمک مردم قسمتی از مسجد جامع هرات ترمیم شده است.

به گفته وی، برای ساخت و ترمیم آثار و آبده های تاریخی در هرات، پول گزافی نیاز است که با کمکهای مردمی ممکن نیست هرچند در هرات این کار شده و مردم کمک کرده اند اما پول بی نهایت زیادی نیاز است.

به گفته وی :«هزار خشت برای ساختن خانه ۲۰۰۰ یا ۳۰۰۰ افغانی است؛ در حالی که هزار خشت در بناهای تاریخی به قیمت ۱۰ هزار افغانی است.»

منبع افزود که کارگر تخنیکی برای ترمیم آبده های تاریخی هم کم است و نیاز به پول زیاد است، از این بابت هزینه زیاد نیاز است مانند ترمیم سنگ فرش مسجد جامع که در سال ۹۱ بودجه ۵۰۰ قطعه سنگ از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ داده شده که ناچیز بود و ۴۵۰۰ قطعه سنگ دیگر از طریق بخش «تولیت» مسجد جامع به مردم فراخوان داده شده و در حدود ۱۵میلیون افغانی جمع آوری شد.

ضرغام همچنین افزود که برای چهار هزار مترمربع در پشت بام های مسجد جامع و کاشی های آن هم خشت نیاز بود که هر کدام از اعضای انجمن خدمت گذاران مسجد جامع به صورت ماهانه کمک کردند.