اهداف عربستان از تشکیل دولت کردی در عراق

پس از دیدار مقاماتی از عربستان و اسرائیل که تحلیلگران و رسانه های خبری از آن تحت عنوان همکاری های جدید دو کشور در فضای توافق هسته ای یاد کردند، از سیاست جدید عربستان در خاورمیانه هم یاد کردند که یک بعد آن، حمایت ریاض از تشکیل کردستان مستقل است.

به گزارش خبرگزاری خاورمیانه، تمایل عربستان به ایجاد کردستان مستقل را جنرال سعودی انور ماجد عشقی در یک نشست مشترک بی سابقه که با یک مقام اسرائیلی داشت، اعلام کرد. تحلیلگران حمایت از چنین جمهوری کردی را، به منزله وارد کردن ضربه ای به ایران و دولت های عراق و سوریه می دانند که ریاض آنها را به عنوان متحدین شیعه ایران می نگرد.

اهداف ریاض از تشکیل چنین هدفی را می توان به تحولات عراق از زمان سقوط صدام و روی کار آمدن شیعیان در عراق ارتباط داد. فرآیندی که در آن یک دولت سنی البته تهدیدزا و غیرقابل پیش بینی، جای خود را به اکثریت شیعی داد. این وضعیت در طول یک دهه اخیر و به زعم مقامات سعودی منجر به حاشیه رفتن اقلیت سنی و نفوذ ایران در تحولات میدانی عراق شده است. در این فرآیند برای سعودی ها آنچه اهمیت دارد، نه حمایت از کردها، بلکه چند پاره کردن عراق، از اکثریت انداختن شیعیان و مقابله با نفوذ ایران در عراق است.

به زعم مقامات ریاض، وقتی نمی توان زمینه های تحقق یک دولت سنی میانه رو در عراق را فراهم کرد، بهتر آن است که این سازه شیعی شکل گرفته در عراق در فرآیندهای معطوف به بحران، چندتکه شده و به سازه های هویتی سه گانه کردی، شیعی و سنی تقسیم شود. این وضعیت اگرچه مطلوب سعودی ها نیست، اما در زمانی که مسیر تحولات خاورمیانه به سود جبهه رقیب پیش می رود، بخصوص در حوزه هایی که از تعیین کنندگی راهبردی در رقابت های تهران و ریاض برخوردار هستند، این طرح می تواند بخشی از منافع عربستان را در فضاهای تقابلی تأمین کند.

فارغ از فشار بر تهران، نکته دیگری که تحلیلگران بر آن تاکید می کنند، فشار عربستان بر دولت ترکیه از مجرای طرح حمایت از کردستان مستقل است. بخصوص که تردیدهای دولت ترکیه در پروژه ساقط کردن اسد در مقطع کنونی باعث شده تا ریاض خود را در این میان تنها ببیند. بنابر این طرح چنین هدفی و محقق کردن آن به عنوان یک گزینه در دسترس و اهرم فشار می تواند بخشی از منافع متصور در ذهن کارگزاران سعودی را محقق کند.

نکته ای که در این میان حائز اهمیت است و نباید آن را از نظر دور داشت، زمینه های تحقق دولت کردی در عراق است. آنچه عربستان به دنبال آن است و طرح آن را در نشست با مقام اسرائیلی مطرح کرده است، الزاما نمی تواند به عنوان تصمیم واحد دولت سعودی تلقی شود. نکته دوم، صرف تمایل و گرایش عربستان در حمایت از چنین طرحی، الزاما نمی تواند به تحقق آن منجر شود. چون بسیاری از زمینه های تحقق دولت کردی ریشه داخلی و تا حدی منطقه ای دارد که در بعد منطقه ای عربستان به نسبت بازیگران منطقه ای ذینفوذ، از قدرت تاثیرگذاری کمتری در تحقق آن برخوردار است.