گزارشی از وضعیت آموزشی کشور در دهه ی گذشته -

خبرگزاری خاورمیانه / میز اجتماع – معارف

آموزش وتحصیلات عالی یکی از پایه های اساسی توسعه وانکشاف پایدار یک جامعه پنداشته میشود به عقیده کارشناسان میزان کمیتی وکیفیتی آموزش وتحصیلات عالی دریک جامعه میتواند تناسب مستقیم با میزان توسعه یافتگی همان جامعه را نشان دهد.

به گفته کارشناسان در گذشته ها فاکتورهای اساسی توسعه دریک جامعه برداشته های طبیعی آن جامعه محاسبه میشدند ولی نمونه های بارزی در نزدیک به یک قرن به ثبوت رسانده اند که توسعه واقعی توسعه انسانی ومدیریت منابع بشری در یک جامعه مییباشد.

امروزه مدل های آلمان، جاپان، هند وچین از نمونه های بارزی اند که توسعه وانکشاف این کشور ها بر منابع بشری وتوسعه نیروی انسانی استوار است.

اما افغانستان خوشبختانه دارای نیروی بشری سرشار ومنابع طبیعی سرشاراست، یعنی پندارغالب این است که توسعه، بخصوص توسعه اقتصادی درکشور مثل افغانستان با پی ریزی نظام اقتصادی مناسب ومدیریت منابع بشری نه تنها یک امرشدنی هست که روزدرس تر نیز به نظر میاید. ولی اصولا باید از مدیریت منابع بشری یا توسعه انسانی آغاز گردد که این مامول نیاز به آموزش وتحصیلات فراگیر وبا کیفیت دارد.

رشد کمیتی وانکشاف زیرساختی تحصیلات عالی:

مسولان در وزارت تحصیلات عالی افغانستان انکشاف 12 ساله در سکتور تحصیلات عالی در کشور را بیش از آن توصیف میکنند که به باور آنان توقع میرفت.

داکتر عبیدالله عبید وزیر تحصیلات عالی افغانستا میگوید که 12 سال قبل در تمام افغانستان فقط 6 دانشگاه دولتی فعال بودند که صرف در حدود 7000 دانشجوی پسر درآن زمان مصروف یک سیستم درسی کهنه ای بودند که به هیج وجه پاسخگویی نیازمندی های عصر نبود وتمامی استادان که مصروف فعالیت های اکادمیکی در تحصیلات عالی بودند درحدود 500 تن بودند.

به گفته داکتر عبید درآن زمان تمام بنیاد ها وزیرساخت های تحصیلات عالی ودانشگاه های افغانستان در اثر سه دهه جنگ تخریب ویا بطور کامل نابوده شده بودند.

اما عبید 12 سال گذشته را سال های پربار برای تحصیلات عالی افغانستان تعریف میکند« اما امروز ما خوشبختانه 31 دانشگاه دولتی داریم، 75 دانشگاه یاموسسه تحصیلات عالی خصوصی داریم وتعداد دانشجویان ما در داخل کشور در موسسات تحصیلات عالی خصوصی ودولتی قریب به 250 هزار تن میرسند».

به قول عبید رقم یاد شده دانشجویان در حال افزایش است واکنون در تمام تحصیلات عالی خصوصی ودولتی 4000 استاد مصروف فعالیت های اکادمیک هستند.

وی می افزاید«در تمام دانشگاه ها پروژه های ساختمانی جریان دارد وهم اکنون وزارت تحصیلات عالی 35 پروژه ساختمانی درسراسر کشور دارد».

انکشاف اکادمیکی وتامین روابط با دانشگاه های منطقه ای وبین المللی:

مسولان وزارت تحصیلات عالی افغانستان میگویند که تلاش ها برای عضویت درانجمن های دانشگاهی بین المللی ومنطقه ای وایجاد روابط وتوامیت ها با دانشگاه های معتبر منطقه ای وجهانی جریان دارند ودر مدت کوتاهی نتایجی خوبی بدست آمده اند.

عضویت درIUC International Universities Council

به گفته مسولان در سال روان خورشیدی 11 دانشگاه افغانستان عضویت IUC شورای بین المللی دانشگاه ها را کسب کردند. به قول وزیر تحصیلات عالی عضویت این شورا که 27 کشور و150 دانشگاه معتبر از منطقه واروپا عضویت اش را دارد برای دانشگاه های افغانستان اهمیت فوق العاده داشته نظام اکادمیکی افغانستان را با معیارهای جهانی نزدیکتر میسازد.

عزیزاغلو رییس شورای بین المللی دانشگاه کمبود فناوری های مدرن در دانشگاه های افغانستان را یک مشکل عنوان کرده گفت که اعضای IUC در تامین کمبودی های فناروی دانشگاه های عضوافغانستان را کمک خواهند کرد.

وی گفت« IUC یک نهاد علمی معتبر جهانی است، تا چند وقت قبل این نهاد 150 عضو داشت ولی اکنون با پیوستن 11 دانشگاه افغانستان تعداد اعضای ما به 161 دانشگاه رسیده اند.»

عضویت در افرینAfgREN (Afghanistan Regional Education Network

به گفته محمد عظیم نوربخش سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان؛ چند ماه قبل مرکزتحقیقاتی انلاین دانشگاه های افغانستان یا AfgREN افتتاح شد. به قول نوربخش«خوش بختانه 5 دانشگاه ما که عبارت از دانشگاه کابل، دانشگاه طبی کابل، دانشگاه استاد ربانی، دانشگاه بلخ ودانشگاه ننگرهاراند درمرحله اول میتوانند از طریق AfgREN در شبکه تحقیقاتی جنوب آسیا واروپا وصل شوند. این دانشگاه ها قادر خواهند بود که از منابع وماخذ معتبر جنوب آسیا واروپا استفاده نمایند وهمچنان این دانشگاه متیوانند در دانشگاه های جنوب آسیا واروپا در کنفرانس ها وسیمینارهای بین المللی اشتراک نمایند».

به گفته اودر مرحله دوم 13 دانشگاه دیگر که هم اکنون با دانشگاه کابل وصل هستند تحت پلان اند تا به این شبکه وصل گردند. وی علاوه میدارد که درصورت تفاهم همکاری دانشگاه های افغانستان میتوانند از جریان لکچرهای دانشگاه های اروپایی وجنوب آسیا به شکل ویدیویی آنلاین استفاده نمایند.

همچنان به گفته محمد سلیم ساعی رییس ای تی دانشگاه کابل هم اکنون 18 دانشگاه افغانستان از طریق فایبر نوری به شبکه ویدیو کنفرانس با هم وصل هستند وهفته یکبار نشست های ویدیویی میان وزارت تحصیلات عالی واین دانشگاه ها در سطح کشوربرگزار میشود.

بورسیه های تحصیلی:

وزیرتحصیلات عالی افغانستان میگوید که هم اکنون در حدود 5000 هزار دانشجوی افغان چه به مصرف شخصی وچه بمصرف دولت در کشور هند مصروف فراگیری تحصیلات عالی هستند درحدود 15 هزار محصل دیگر در مقاطع مختلف لیسانس، ماستری ودکترا در سایر کشور های دیگر مصروف فراگیری دانش وتحصیل هستند.

مسولان مدعی اند که استراتیژیک پلان وزارت تحصیلات عالی افغانستان درحال تطبیق واجرا است ودونرهای مختلف به شمول بانک جهانی ویو ایس آی دی 342 میلیون دالر را برای 5 سال آینده جهت تمویل برنامه های انکشافی وزارت تحصیلات عالی وعده داده اند.

چالش ها ونتیجه:

ولی با این همه هنوز کمبودی های زیادی در دانشگاه های افغانستان ونظام تحصیلات عالی کشور احساس میشود.

دانشجویان دانشگاه های مختلف افغانستان شاکی اند که استفاده ازچپترنوت های کهنه، روابط عمودی استاد شاگردی در دانشگاه های دولتی، کمبود وسایل مدرن تحقیقی وحتا کتابخانه ها، کمبود منابع انترنیتی ویا آی تی خانه های برای محصلان ونبود صنف های معیاری از نظر کمیت وکیفیت هنوز از چالش های اساسی اند که تحصیلات عالی در کشور را به مشکلات زیاد مواجه کرده اند.

اما روی همرفته جریان اوضاع به جهت بهبود است وتوقع میرود طی سال های آینده چالش ها یکی پی دیگری کاهش یابند.

سید امین بهراد، خبرگزاری خاورمیانه، کابل

13/10/1392