تشدید بحران مهاجرت در اروپا

اروپا طی سال‌های اخیر، با بزرگ‌ترین بحران مهاجرت مواجه شده است. طرح‌های مختلف کشورهای اروپایی تاکنون چندان چاره‌ساز نبوده و از سویی، بحران‌های مختلف در کشورهای خاورمیانه زمینه‌ساز هجوم بسیاری افراد به کشورهای اروپایی برای یافتن سرپناهی امن می‌باشد.

بحران فزاینده پناهجویان خارجی، همچنان دغدغه بزرگ کشورهای اروپایی است. کمیسیون اروپا در جدیدترین گزارشی که منتشر کرده وضعیت کنونی را وخیم‌ترین بحران مهاجرت به اروپا از هنگام جنگ دوم جهانی تا به امروز دانسته است. این کمیسیون در جلسه اخیر وزرای کشور خود مقرر داشت تا به کشوری که بیشترین دشواری را در پذیرش سیل مهاجران خارجی دارد (یونان)، کمک‌های مالی ویژه‌ای را اختصاص دهد.

سیاست اتحادیه اروپایی درخصوص مهاجران خارجی، همواره مورد انتقاد سازمان‌های حقوق بشری بوده است. اخیراً نیز این سیاست‌ها و تضییقات زیادی که بر سر راه رسیدن مهاجران به مرزهای اروپایی اعمال می‌شود، شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته است. آژانس امور پناهندگان سازمان ملل، اخیراً طی گزارشی هشدار داد که برخی کشورهای اتحادیه اروپا، مانع ورود پناهندگان به‌ویژه مردمی که از جنگ سوریه و عراق فرار کرده‌اند به مرزهای این کشورها می‌شوند. سخنگوی کمیسیون عالی امور پناهندگان سازمان ملل چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران در ژنو تشریح کرد که این نهاد به‌طور جدی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که مانع دسترسی پناهندگان به خاک این کشورها می‌شوند می‌خواهد که هرچه فوری اقدامات خود را متوقف کنند. وی دراین‌باره گفت: عدم اجازه ورود به این افراد و بازگرداندن آنها، موجب افزایش خطر مرگ برای آنها و ایجاد صدمات جسمی و روحی خواهد شد.

بنا بر گفته مسئول امور مهاجران کمیسیون اروپا «بخش مهاجرت کمیسیون اروپا، اخیراً برنامه کمک ۴٧۴ میلیون یورویی جهت پشتیبانی از اقدامات یونان را تصویب کرده است. مدیریت و هزینه کردن این بودجه به‌عهده دولت یونان است و به‌محض اینکه مقدمات کار انجام شود، نخستین بخش از این کمک شامل سی میلیون یورو، به دولت یونان پرداخت خواهد شد».

از سوی دیگر، طی هفته‌های اخیر، هجوم مهاجران به یونان افزایش یافته است و هر روز افراد جدیدی از طرف دریا وارد یونان می‌شوند تا از آن طریق به کشورهای دیگر اروپایی به‌ویژه کشورهای شمال اروپا عزیمت نمایند. اخیراً هفت هزار پناهجو بدون سرپناه در جزیره سی هزار نفری “کاس” زندگی می‌کنند و به‌رغم انتقال بعضی از آنها، از تعدادشان کاسته نمی‌شود؛ چون هر روز تعداد افراد بیشتری به این جزیره می‌رسند.

بنا بر آمار تهیه‌شده، در پنج ماه اول سال جاری میلادی، در حدود ۴٨ هزار مهاجر غیرقانونی، از طریق یونان به خاک اروپا قدم گذاشته‌اند. در حالی که این رقم برای دوره مشابه در سال گذشته فقط ۶۵٠٠ نفر بوده است. افزایش رقم مهاجران، مشکلات زیادی را برای کشورهای اروپایی به‌وجود آورده، تا جایی که چندی پیش کمیسیون اروپا خواستار سهمیه‌بندی و تقسیم این پناهندگان به تمامی ٢٨ کشور عضو اتحادیه اروپایی شده، که البته با مخالفت برخی از اعضا نیز مواجه شده است.

انگلیس و فرانسه مواضع مشترکی را در قبال مهاجرت غیرقانونی دارند. “ترزا مِی”، وزیر کشور بریتانیا، چندی پیش در لندن میزبان “برنار کازنوو”، همتای فرانسوی خود بوده و با وی درباره کاستن موج مهاجرت به‌سمت کشورهای اتحادیه اروپا و به‌ویژه کنترل بیشتر بر تردد مهاجران به‌سوی بریتانیا از طریق “اروتونل” (تونل مانش) گفت‌وگو کرده است. “ترزا می” بعد از این ملاقات به خبرنگاران گفت: «امروز توافق کردیم با یکدیگر کار کنیم و مهاجران را به کشورهایشان بازگردانیم، به‌ویژه افرادی را که از غرب آفریقا آمده‌اند. با این اقدام افراد متوجه می‌شوند که سفر غیرقانونی آنها به اروپا بی‌نتیجه است و آنها نمی‌توانند در اروپا مستقر شوند». “برنار کازنوو” نیز تصریح کرد: «هفتاد درصد افرادی که از آغاز سال جاری تلاش کرده‌اند وارد محدوده اتحادیه اروپا شوند، مهاجران غیرقانونی اقتصادی هستند که نباید حق ماندن در اروپا به آنها داده شود».

این در حالی است که در آلمان دیدگاه‌ها در این خصوص متفاوت است. از سوی دیگر، وزیر امور خارجه آلمان موانع قانونی برای جلوگیری از مهاجرت را چندان کارساز نمی‌داند. “فرانک اشتاین مایر” اخیراً اظهار داشت که تمام کشورها این احساس را دارند که سیاست افزایش موانع برای ورود مهاجران در بیرون از مرزها، پاسخگوی مشکل روزافزون پناهجویان نیست و باید راه‌حل‌های دیگری را مدنظر قرار داد.

در آلمان برخی مؤسسات درصدد ارائه آموزش‌های لازم برای برخی از مهاجران هستند؛ برای نمونه، پروژه «آریوو برلن» در یک کارگاه آموزش فنی ـ حرفه‌ای، رویکرد دیگری نسبت به مهاجرت در پیش گرفته است. این پروژه ابتکاری است از سوی نهادهای شهری و اتاق مشاغل برلین که با هدف آموزش حرفه و دادن فرصت به مهاجران برای یافتن شغل پایه‌ریزی شده است. “آنتون شوئینومان”، مسئول این پروژه، می‌گوید نیروی کار ماهر در آلمان کم است و این کمبود، به‌دلیل پیر شدن جمعیت در آینده بیشتر احساس خواهد شد. طراحان پروژه “آریوو برلن” بر این باورند که آموزش مهاجران، راه‌حلی دوجانبه است، هم به‌نفع شهر است که جمیعتش در حال پیر شدن است و هم مفید برای مهاجرانِ با انگیزه که می‌خواهند در آلمان بمانند.

سیاست‌های متفاوت کشورهای اروپایی در برابر نوع برخورد با مهاجران خارجی، یکی از ضعف‌های عمده این اتحادیه در اتخاذ یک سیاست مشترک اروپایی در این رابطه است. برخی کشورها که از نیروی تولیدی بسیار بالایی برخوردارند مانند آلمان، یا نیازمند افرادی که کارهای پست را در جامعه عهده‌دارند، و یا نیازمند کارگران فنی هستند، با قضیه مهاجرت رفتار بهتری دارند و سعی می‌کنند از بین مهاجران خارجی، افرادی را انتخاب و نیازمندی‌های خود را از آن طریق حل کنند. برخی کشورها مانند فرانسه و انگلیس، اساساً دیدگاه دیگری در این رابطه دارند و با اعمال محدودیت‌های زیاد، مایلند بگویند کشورشان جایی امن برای مهاجران خارجی نیست و خارجیان نباید فکر کنند می‌توانند سرپناهی برای خود در این کشورها بیابند.

مهاجران همواره بخش مهمی از تاریخ اروپا به‌شمار ‌آمده‌اند و از دهه ١٩٩٠ تاکنون، شمار مهاجرانی که به اروپا روی آورده‌اند افزایش بسیاری داشته است و مهاجران در واقع بخشی از اصول فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند. اتحادیه اروپایی اساساً با پذیرش مهاجرانی موافق است که چند ویژگی عمده داشته باشند: یا ثروتمندانی باشند که بتوانند با سرمایه خود در آن کشورها سرمایه‌گذاری کنند و موجب رشد اقتصادی شوند، یا افراد تحصیل‌کرده سطح بالا و متخصصان شناخته‌شده‌ای باشند که بتوانند منافع زیادی در جامعه آنها به‌وجود آورند. در واقع، سیاست پذیرش پناهندگان و مهاجران از سوی اتحادیه اروپایی، سیاستی گزینشی است و بیشتر از هر چیزی منافع کشورهای اروپایی را لحاظ می‌کند و این امر مغایر با کنوانسیون ١٩۵١ ژنو در مورد پناهندگان و سازمان‌های ذی‌ربط می‌باشد.