افغانستان؛ فرصت ها وچالش های سرمایه گذاری

اختصاصی خبرگزاری خاورمیانه – گزارش ویژه- بخش اقتصادی

افغانستان به عنوان کشور پسا جنگ نیاز مبرم به بازسازی وانکشاف ساختار های اقتصادی در ابعاد مختلف با توجه به نیازمندی های روز دارد. افغانستان ناگزیر است ساخته شود آنهم متناسب به ایجابات قرن بیست ویکم.

همکاریهای مالی، نظامی وسیاسی جامعه جهانی، نیاز جدی به اعمار مجدد وانکشاف زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی درافغانستان وموجودیت میلیون ها کارگر ارزان، کشور را به یک پتانشیل فوق العاده خوب برای سرمایه گذاری تبدیل کرده است. ولی از سوی دیگر نا امنی وترور، فساد اداری در نهاد های دولتی ونبود کار گرماهر چالش های جدی اند که به شدت این فرصت های بی نظیر سرمایه گذاری درکشور را تحت تاثیر قرار داده اند.

اما درعین حال مسولان در بخش های مختلف دولت افغانستان فرصت های سرمایه گذاری درکشور را مساعدتر وقویتر از چالش های متذکره تعریف میکنند.

هرچند فرصت های سرمایه گذاری در افغانستان خیلی وسیع پنداشته میشود و نکته ای که خیلی در خور اهمیت است شرایط نوینی افغانستان بستری خوبی برای سرمایه گذاری به میزان های مختلف یعنی سرمایه گذاری کلان، متوسط، کوچک وخیلی ها کوچک را در اخیتار دارد. از این رو در نوعیت و مقدار سرمایه گذاری در افغانستان هیج نوع محدودیت وجود ندارد. ولی بطور کلی در چند بخش بزرگ فرصت مناسب برای سرمایه گذاری های کلان با شرایط نسبتا سهلی فراهم شده است.

ترانزیت و زراعت:

وفی الله افتخار رییس اداره ایسا یا حمایت از سرمایه گذاری افغانستان، موقعیت جغرافیایی کشور را به عنوان خط اتصال کننده میان بازارهای خوب و منابع طبیعی سرشار در آسیای میانه وصنایع رو به رشد و تقاضای نفت، گاز انرژی در جنوب آسیا از اهمیت زیادی برخوردار دانسته می گوید، افغانستان در این بخش نیازفوق العاده بزرگ به راه سازی واعمار زیرساخت های ترانزیتی دارد.

به گفته او حکومت افغانستان نیز به این مهم پی برده در بیش از ده سال گذشته پیهم در تلاش تسهیل وتقویت این نقش بوده است.

به گفته او افغانستان از چنین فرصتی استفاده های بهینه ای کرده میتواند، انتقال انرژی وگاز از طریق افغانستان به جنوب اسیا ورساندن کلاهای تجاری از جنوب آسیا به آسیای میانه هرچند نیاز به سرمایه گذاری های کلان دارد ولی درعین حال فرصت های فوق العاده اقتصادی را دراختیار افغانستان قرار داده است که کمتر کشوری چنین فرصت را اگر داشته باشد.

به گفته افتخار افغانستان یک مارکیت در حال رشد است که در ابتدا، سرمایه گذاران را با بیش از ۱۰۰ میلیون مصرف کننده در آسیای جنوبی وصل میسازد.

وی می افزاید:« درکنار حمل ونقل وموقعیت جغرافیایی سکتورمعادن وسکتور زراعت یکی از سکتورهای مهم دارای فرصت های اقتصادی است. بیش از ۷۵% جمعیت کشور به زراعت مصروف اند. بنابراین فرصت های خوبی انکشاف سرمایه گذاری در سکتور زراعت درافغانستان موجود است از کاشت تا سروت Sort یعنی درجه بندی ، از بسته بندی تا فروش ورساندن به مارکیت های منطقه ای وجهانی».

به گفته او سرمایه گذاری روی سردخانه ها، ترانسپورتیشن، میوه های تازه وخشک از جمله فرصت های فوق العاده سود آور هستند .

بخش معادن و منابع طبیعی:

وحیدالله شهرانی وزیرمعادن افغانستان فرصت های سرمایه گذاری در بخش معادن و منابع طبیعی کشور را فوق العاده تعریف کرده میگوید که حکومت افغانستان نیز درتلاش است که بهترین شرایط برای سرمایه گذار را فراهم نماید.

به گفته شهرانی افغانستان به عنوان یک کشور فوق العاده متکی به کمک های خارجی میتواند در زود ترین فرصت به پای خود بایستد اگرحکومت توجه لازم را روی استفاده از منابع طبیعی کشور بخرج دهد.

به گفته شهرانی تا کنون سرمایه گذاران چینایی، هندی، ترکی، اماراتی، پولندی ودر آخرین مورد قطری علاقمندی شان را در بخش های مختلف درحوزه منابع طبیعی افغانستان نشان داده اند.

وی میگوید که حکومت افغانستان تلاش دارد تا همه زمینه های سرمایه گذاری از تامین امینت تا قوانین وپالیسی ها در بخش معادن و نفت گاز را برای سرمایه گذارفراهم سازد و کارهای زیادی را در این خصوص انجام داده است.

شهرانی بخش معدن افغانستان را تنها بخش خودکفایی کشور تعریف میکند او تصریح میدارد:« اگر تمام زمین های قابل کشت افغانستان میوه تولید کنند و اگر تمام خانواده های افغان قالین تولید کنند بازهم صادرات ما بیش از ۱.۵ میلیارد دالر نخواهد بود.

اما به گفته وی، واردات افغانستان رسمی و غیر رسمی به ارزش ۶ تا ۷ میلیارد دالر میشود در حالیکه یک معدن آهن حاجیگک سالانه ۱.۵ میلیارد دالر میشود و تمام معادن بزرگ آهن، مس وطلای کشور تا سال ۲۰۲۴ میتوانند به ارزش ۴ تا ۵ میلیارد دالرمواد معدنی صادر کنند. بخش معادن میتواند بعد از دهه تحول در حدود نیم میلیون شغل را بشکل دوامدار ایجاد کند».

بسترسازی (سیاست، قوانین و پالیسی های اقتصادی):

انورالحق احدی وزیر تجارت وصنایع افغانستان باور دارد که اقتصاد یک کشور به میزانیکه رشد میکند پیچیده نیز میشود واقتصاد درافغانستان نیز طی سال های اخیر پیچیده شده است وپیچیده گی اقتصادی نیازمند تصمیم های معقول اقتصادی است. او پالیسی ها، قوانین وبرنامه های معقول اقتصادی را در کنار منابع القوه اقتصادی اساس توسعه اقتصادی تعریف میکند. آقای احدی فرصت های بالقوه ای اقتصادی درافغانستان را وسیع تعریف میکند ولی به عقیده وی با سیاست اقتصادی موثر ومعقول میتوان از این فرصت استفاده کرد.

به باور وی موتور اقتصاد جدید سکتور خصوصی وسرمایه گذاری های خصوصی است. اما این سرمایه گذراران که محور متحرک اقتصاد تعریف میشوند نیاز به حمایت وبسترسازی برای سرمایه گذاری دارند.

اقای احدی فقط حمایت یک جانبه از سرمایه گذار را به منفعت تمام اقشارجامعه ودرنهایت به خیر مملکت تعریف نمیکند.

وی ی تصریح میدراد:« در یک جامعه دموکراتیک تمام اقشار جامعه حق دارد از منافع خود دفاع کند وحکومت را به سوی منافع خودش جهت دهند؛ اما حکومت نه نماینده کارگراست ونه نماینده صنعت کار، نه نماینده مستهلک ونه نماینده مولد است بلکه حکومت بیلانس همه گی را در نظر بگیرید تا خیرکل مملکت را تمثیل کرده بتواند».

به عقیده او اینجاست که معقولیت برنامه های اقتصادی مطرح میشود. وی مدعی است که حکومت افغانستان نیز سیاست وپلان های نسبتا معقولی برای سرمایه گذاری دارد دراین جهت درحال پیشرفت است.

چالش ها:

افغانستان کشور دارای منابع سرشار از نفت وگاز است اما تا کنون کمترین استفاده از این منابع نتوانسته است. با این حال این کشور سالانه به ارزش ۳.۵ میلیارد دالر انرژی ونفت وگاز مصرف میکند.

افغانستان در ۱۲ سال گذشته به شکل میانگین ۸% رشد اقتصادی داشته است.با تمام پیشرفت های اقتصادی هنوز رقم ارزش اقتصادی این کشور چیزی در حدودی ۱۷ میلیارد دالر میشود.

افغانستان کشور محاط به خشکه است در روند استخراج واستفاده از منابع طبیعی محاط بودن به خشکه بزرگترین چال است. هندوستان از ۱تن آهن را از برازیل ویا استرالیا تا به هند به هزینه ۸ دالر انتقال میدهد درحالیکه هزنیه انتقال ۱ تن آهن از بامیان به هندوستان ۶۵ دالر تمام میشود.

فساد اداری یک چالش دیگردر برابر سرمایه گذاری پنداشته میشود. به عقیده آقای آن پیترز سفیر هالند درافغانستان نبود قانون وعدم اطمینان برای سرمایه گذار بزرگترین چالش خوانده میشود. کابل بانک یک نمونه بارز است. وی تاکید میکند:« باید اطمینان سرمایه گذار وسیستم های بانکی جهانی دو باره بدست آید».

دستآورد ده ساله:

قربان حقجو رییس هیات عامل اتاق های تجارت افغانستان باورمند است که افغانستان در ده یا دوازده سال گذشته دستآورد های قابل ملاحظه ای دارد.

وی میگوید که اکنون ۱۵۰ هزار شغل فقط در سکتور مخابراتی ایجاد شده وسالانه ۲۰۰ میلیون دالر مالیات این بخش به حساب دولت افغانستان افزوده میشود. به قول وی هم اکنون درافغانستان ۴۰۰ شرکت ساختمانی داخلی با معیار های بین المللی فعالیت دارند.

افغانستان در شرایط فعلی دارای ۷ شرکت هوایی است وی میگوید که هم اکنون ۲۰۰۰ فابریکه صنعتی فعال داریم امروز در افغانستان ۲ بانک دولتی و ۱۰ بانک خصوصی افغانی و ۵ نمایندگی بانک های خارجی و بین المللی با سرمایه مجموعی(سپرده مالی) ۵ میلیارد دالرفعالیت دارند.

وی به خبرگزاری خاورمیانه می افزاید:« درحالیکه ۱۰ سال قبل عاید ناخالص ملی در حدود ۴ تا ۵ میلیارد دالر امروز به ۲۲ ملیارد دالر رسیده است».

آقای حقجو ظرفیت های انسانی در افغانستان را نیز درحال رشد تعریف میکند وی میگوید که قبلا ما شاهدبویم که بیش از ۹۵% از کارمندان بانک ها وسکتور مخابرات خارجی ها بودند ولی امروز استخدام نیروی خارجی در حال کاهش است.

راه حل:

اصلاح قوانین، محو و یا کاهش فساد اداری، تشویق سرمایه گذاری روی معادن وزراعت، استفاده از موقعیت جغرافیایی به عنوان پل ارتباط آسیای میانه با آسیای جنوبی، شرق دور با شرق میانه ودر نهایت تامین امنیت از جمله راهکارهای پنداشته میشود که باید دولت افغانستان روی هریک توجه جدی وعملی نماید.