عقب‌نشينی اردوغان از سیاست سرنگونی اسد

رئیس‌جمهور ترکیه که همیشه خواستار برکناری رئیس‌جمهور سوریه از قدرت بود و آن‌ را تنها راه پایان دادن به بحران این کشور می‌دانست، از مواضع سابق خود عقب نشینی کرد و در موضعی نرم‌تر گفت بشار اسد می‌تواند در چارچوب حل بحران سوریه، بخشی از مرحله انتقالی باشد. کشورهای غربی نیز در هفته‌های اخیر به راهکار سیاسی در سوریه تن داده‌اند.

در شرایطی ‌که پیشروی‌های گروه تروریستی داعش در اراضی سوریه و عراق ادامه دارد و مسئله آوارگان به معضلی برای سران اروپایی تبدیل شده، مواضع غرب و برخی کشورهای متخاصم منطقه علیه سوریه به ‌تدریج نرم‌تر می‌شود. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که در چهار سال گذشته با حمایت همه‌جانبه از تروریست‌ها در سوریه سرنگونی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه را در سر می‌پروراند، در تازه‌ترین اظهارات خود موضع نرم‌تری نسبت به تحولات سوریه در پیش گرفته است. اردوغان در موضعی متفاوت در قبال دمشق، اعلام کرد بشار اسد می‌تواند بخشی از مرحله انتقالی در چارچوب حل بحران سوریه باشد.

به گزارش فارس به نقل از المیادین، اردوغان پنج‌شنبه شب در پاسخ به سؤالی درباره حل بحران سوریه گفت: «ممکن است این عملیات انتقالی بدون بشار اسد صورت بگیرد، همانطوری که رئیس‌جمهور سوریه می‌تواند در این دوره انتقالی شرکت داشته باشد.» منابع خبری ترکیه گزارش دادند این اظهارنظر اردوغان می ‎تواند نشان دهنده تغییر موضع آنکارا در قبال بشاراسد باشد. تغییر موضع اردوغان درحالی است که در هفته‌های اخیر مقام‌های امریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه اظهارات و مواضع مشابهی در این راستا داشته‌اند. جان کری، وزیر خارجه امریکا هفته گذشته با تغییر مواضع خود در قبال بشار اسد گفت: رئیس‌جمهور سوریه باید از قدرت کناره‌گیری کند اما نه ضرورتاً بلافاصله بعد از دستیابی به راه حل برای پایان دادن به جنگ در سوریه.

جبهه مخالفان به این نتیجه رسیده است که گزینه‌های نظامی در سوریه چه از طرف نظام و چه از طرف مخالفان در فیصله دادن به این درگیری به نفع یکی از آنها نتیجه بخش نخواهد بود و هیچ گزینه‌ای جز گزینه سیاسی برای بحران سوریه وجود ندارد. به باور برخی ناظران، چرخش در موضع اردوغان برای متحدان عربش باعث شوک خواهد شد، زیرا اعراب، آنکارا را پایگاه اصلی فعالیت‌های خود می‌دانستند و روی حمایت‌های آن حساب می‌کردند. ترکیه در سال‌های اخیر به مسیر ترانزیت تروریست‌ها به سوریه تبدیل شده بود و اسناد و مدارک زیادی از ارسال تسلیحات ترکیه به تروریست‌ها در سوریه و همچنین دیدارهای مقامات آنکارا با حامیان تروریست‌ها منتشر شد که رسوایی بزرگی برای این کشور بود. اردوغان حتی پیوستن به ائتلاف ضدداعش در یک سال اخیر را به اولویت براندازی اسد مشروط کرده بود و تا همین اواخر بر ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه پافشاری می‌کرد. جنگ افروزی ترکیه و غرب در سوریه درحالی بود که ایران و روسیه به حل بحران از طریق دیپلماتیک تأکید داشتند.

افزایش حضور نظامی مسکو در سوریه در هفته‌های اخیر تغییراتی را در سیاست‌های جبهه مخالفان سوریه ایجاد کرده است تا جایی که یکی پس از دیگری به سمت روسیه گرایش پیدا کرده و همکاری با این کشور را برای نابودی تروریسم ضروری می‌دانند. پس از آنکه واشنگتن به همکاری نظامی با روسیه برای مقابله با داعش تن داد، اسرائیل و ترکیه نیز پس از سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه موضع خود را تغییر دادند. واشنگتن و متحدانش بر این باور بودند شاید با طرح آموزش مخالفان میانه‌رو سوری بتوانند دولت بشار اسد را سرنگون کرده و پیروزی خود را نهایی کنند ولی اعتراف پنتاگون به شکست این طرح سبب شد دشمنان سوریه برخلاف میل باطنی با روسیه همکاری کنند تا شاید از این طریق بتوانند در آینده سوریه نقشی ایفا کنند. از سوی دیگر، گسیل مهاجران به سمت اروپا در هفته‌های اخیر هشدار را برای جبهه مخالفان دمشق به صدا درآورد تا جایی که دست از سیاست‌های جنگ طلبانه برداشته و بر راهکار سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه تأکید می‌کنند .

رئیس‌جمهور روسیه که حامی اصلی دولت دمشق به شمار می‌رود بار دیگر بر حمایت از بشار اسد تأکید کرد. به گزارش ایسنا، ولادیمیر پوتین در مصاحبه با شبکه سی بی‌اس امریکا درباره اینکه آیا هدف از اقدامات نظامی در سوریه نجات دولت بشاراسد است یا خیر، گفت: «مطمئناً هدف ما همین است. تمامی اقدامات در همین راستاست. کسانی که برای نابودی دولت سوریه تلاش می‌کنند، بعداً وضعیتی را مثل مناطق دیگر خاورمیانه مثل لیبی و عراق به وجود می‌آورند؛ وضعیتی که در آن تمامی نهادهای رسمی از دست رفته است.» وی تأکید کرد: «تنها راه حل بحران سوریه تقویت نهادهای دولتی این کشور و کمک به آن در جنگ علیه تروریسم است.» طی دوره اخیر روسیه حضور نظامی خود را در سوریه تقویت کرده و از ارتش سوریه حمایت مستقیم به عمل آورده است؛ اقدامی که خشم برخی طرف‌های اروپایی و امریکا را برانگیخته است اما مسکو همواره تأکید می‌کند حمایتش از دولت سوریه را مخفی نکرده است .

پس از تهدید جدی مسکو علیه واشنگتن مبنی بر اقدام یکجانبه علیه داعش در صورت عدم همکاری امریکایی‌ها، حالا پنتاگون از احتمال همکاری با روس‌ها سخن می‌گوید. اشتون کارتر، وزیر دفاع امریکا در خصوص همکاری نظامی واشنگتن و مسکو برای حمله به مواضع داعش در سوریه گفته که تا آنجا که اشتراک منافع میان دو کشور وجود داشته باشد، همکاری محتمل است. به گزارش رویترز، اشتون کارتر که تا چندی پیش از عدم پذیرفته شدن روسیه در ائتلاف ضدداعش سخن می‌گفت و بعد از آن هم گفته بود هر گونه حمله روس‌ها علیه داعش باید در قالب ائتلاف باشد، روز جمعه تغییر موضع داد و از اشتراک منافع سخن گفت. رئیس پنتاگون گفت: «وجود چنین اشتراک منافعی در سوریه، محتمل و البته مبهم است.» کارتر البته موضع همیشگی امریکا را هم تکرار کرد و گفت که باید در سوریه «بدون بشار اسد» به سمت راهکار سیاسی رفت.