ادبیات اصیل افغانی؟؟

به تازگی مکتوبی در مورد تهیه و ترتیب پایان نامه های تحصیلی (مونوگراف) از سوی اداره امور ریاست جمهوری در فضاهای اجتماعی دست به دست می شود که واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است.

در این مکتوب و بر اساس هدایت ریاست جمهوری؛ در نوشتن پایان ‌نامه‌ های تحصیلی باید از «ادبیات اصیل افغانی» استفاده شود.

این مکتوب از سوی اداره امور ریاست جمهوری به وزارت تحصیلات عالی سپرده شده که بر اساس آن، به همه نهادهای عالی تحصیلی در کشور هدایت داده شده تا تطبیق «ادبیات اصیل افغانی» در نوشتن تحقیقات اکادمیک را مدنظر بگیرند.

هرچند که این مکتوب در ماه میزان صادر شده؛ اما در اواسط ماه عقرب در اختیار وزارت تحصیلات قرار گرفته است

برخی مقام های وزارت تحصیلات عالی می گویند که شاید احتیاط در بکارگیری از لغات و جملات خارجی مورد توجه مکتوب اخیر بوده باشد.

در حالی که هیچ تعریف مشخصی از «ادبیات اصیل افغانی» نشده است و در مکتوبی که صادر شده نیز، به وضوح استفاده از کلمه های عربی، انگلیسی و پشتو وجود دارد که قابل توجه است.

ریاست اداره امور و یا هم ریاست جمهوری به ویژه مشاورین فرهنگی آنها هیچ روشنایی ای در مورد تعریف مشخص از «ادبیات اصیل افغانی» ارائه نکرده اند.

در حالی که استفاده از «ادبیات اصیل افغانی» در هیچ مکانی و نهادی به صورت مشخص تعریف نشده است؛ صدور این مکتوب چه هدفی را دنبال می کند؟

مرتضی معراج یکتن از آگاهان ادبیات در این رابطه در حساب فیس بوک خود نگاشته است در گام نخست، باید تکلیف زبان ‌های خارجی را روشن ساخت که آیا واژه‌ ها و دانش ‌واژه‌ های کارگرفته ‌شده از زبان ‌های انگلیسی، عربی، فرانسوی، اردو، و دیگر زبان‌ های جهان به اَصالتِ «ادبیات افغانی» آسیب می‌ رسانند یا خیر.

به گفته وی، در کشوری که فرهنگستان زبان ندارد و حتا بسیاری از دولت ‌مردان ما زبان مادری شان را به‌‌ گونۀ حرفه ‌ای نمی‌ دانند و در نوشتن به آن عاجز اند، چگونه می ‌توان جاگزین برای هزارها واژۀ عربی و صدها واژۀ انگلیسی و فرانسوی پیدا کرد؟

معراج می گوید که بی ‌تردید، پرهیز از واژه‌ های زبان ‌های دیگر و توجه به سُچه‌ سازی زبان، به بالنده گی و شکوفایی آن بسیار کمک می ‌کند ولی رسیدن به این هدف، نیازمند برنامه‌ ریزی علمی و فرهنگی، اختصاص بودجه‌ ای کلان و پیدایش اراده‌ ای جدی در رهبری حکومت است. «ولی حکومت فعلی متأسفانه در چنین فضایی نبوده و هنوز فرسنگ ‌ها فاصله دارد.»

با این حال باید اظهار داشت که در گذشته شماری از نهادهای دولت افغانستان در مواردی کارمندانی را که به تعبیر آنها از واژه‌ های خلاف مصطلحات ملی در زبان فارسی کشور استفاده کردند، مورد توبیخ قرار دادند.

«مصطلحات ملی» در قانون اساسی افغانستان ذکر شده؛ اما تعریف مشخصی برای آن ارائه نشده است.

بارها و بارها استفاده از کلماتی از جمله دانشگاه، دانشکده، هواپیما و برخی دیگر در کشور جنجال برانگیز شده و در مواردی درگیری های فیزیکی نیز بین هواداران و مخالفان آن به وجود آورده است.

به هر صورت، نیاز است که مرجع صادر کننده این مکتوب در صورت اینکه توانایی لازم را دارد، از «ادبیات اصیل افغانی» تعریف مشخص داشته باشد و یا اینکه آن را رد کند.