اربعین حسینی چه روزی است

اربعین حسینی ۲۰ صفر و چهلمین روز واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) است که جان خود و یارانش را برای زنده نگهداشتن دین اسلام فدا کرد.

اعتبار اربعین امام حسین (ع) از گذشته میان مسلمانان و در تقویم تاریخی وفاداران به امام حسین(ع) شناخته شده است. کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی که حاصل گزینش دقیق و انتخاب معقول شیخ طوسی است از روایات فراوان درباره تقویم مورد نظر شیعه درباره ایام سوگ و شادی و دعا و روزه و عباردت است، ذیل ماه “صفر” می‌نویسد: نخستین روز این ماه (از سال ۱۲۱)، روز شهید شدن زید بن علی بن الحسین است.

۲۰ صفر ۱۴۳۹ مصادف با ۱۸ میزان ۱۳۹۶ و برابر ۹ نوامبر ۲۰۱۷ روز اربعین است و این روز برابر با زمانی است که حرم امام حسین(ع) یعنی کاروان اسرا، از شام به مدینه بازگشتند و روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(ص)، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر امام حسین(ع) بشتابد و او نخستین کسی است که قبر آن حضرت را زیارت کرد.

در این روز، زیارت امام حسین(ع) مستحب است و این زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است.

شیخ طوسی سپس متن زیارت اربعین را با سند به نقل از حضرت صادق(ع) آورده است: السلام علی ولی الله و حبیبه، السلام علی خلیل الله و نجیبه، السلام علی صفی الله و ابن صفیه…

این مطلبی است که شیخ طوسی، عالم فرهیخته و معتبر و معقول جهان اسلام در قرن پنجم درباره اربعین آورده است. طبعا براساس اعتباری که این روز میان مسلمانان داشته است، از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، مسلمانان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند و اگر می‌توانسته‌اند مانند جابر بر مزار امام حسین(ع) گرد آمده و آن امام را زیارت می‌کردند.

این سنت تا به امروز در عراق با قوت برپاست و شاهدیم که میلیونها مسلمان عراقی و غیر عراقی در این روز بر سر مزار امام حسین(ع) جمع می‌شوند.

در مراسم اربعین امسال بیش از ۱۳ میلیون مسلمان از سراسر جهان برای زیارت مزار امام حسین علیه السلام شرکت کرده بودند.

این مراسم بزرگ مذهبی را بیش از ۲۰۰ رسانه از جمله شصت رسانه خارجی از کشورهای مختلف جهان پوشش دادند.

عدد «اربعین» در متون دینی

یکی از تعبیرهای رایج عددی، تعبیر اربعین است که در بسیاری از موارد به کار رفته است. یک نمونه آن که سن رسول خدا(ص) در زمان بعثت، چهل بوده است. گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری است. گفتنی است، برخی از انبیا در سنین کودکی به نبوت رسیده‌اند.

در قرآن آمده است «میقات» موسی با پروردگارش در چهل روز حاصل شده است. در نقل است که، حضرت آدم چهل شبانه روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود. (مستدرک وسائل، ج۹، ص۳۲۹) درباره بنی اسرائیل هم آمده که برای استجابت دعای خود چهل شبانه روز ناله و ضجه می‌کردند. (مستدرک، ج۵، ص۲۳۹) اعتبار حفظ چهل حدیث که در روایات فراوان دیگر آمده، سبب تألیف صدها اثر با عنوان اربعین در انتخاب چهل حدیث و شرح و بسط آنها شده است.

در این نقلها آمده است که اگر کسی از امت من، چهل حدیث حفظ کند که در امر دینیش از آنها بهره برد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد. در نقل دیگری آمده است که امیرمومنان(ع) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند، در برابر دشمنانم می‌ایستادم.(الاحتجاج، ص۸۴)

اینها نمونه‌ای از نقلهایی بود که عدد اربعین در آنها به کار رفته است.

اربعین امام حسین(ع)

باید دید در کهن‌ترین متون مذهبی ما، از «اربعین» چگونه یاد شده است. به عبارت دیگر، دلیل بزرگداشت اربعین چیست؟

چنانکه در آغاز گذشت، مهمترین نکته درباره اربعین، روایت امام عسکری(ع) است. حضرت در روایتی که در منابع مختلف از ایشان نقل شده، زیارت اربعین را یکی از پنج نشانه مؤمن دانسته‌اند.

که این پنج نشانه عبارتند از :

نمازپنجاه و یک رکعت
زیارت اربعین
انگشتر کردن در دست راست
پیشانی بر خاک نهادن
«بسم ا…»را در نماز آشکارا گفتن

این حدیث تنها مدرک معتبری است که جدای از خود زیارت اربعین که در منابع دعایی آمده، به اربعین امام حسین(ع) و بزرگداشت آن روز تصریح کرده است. اما اینکه منشأ اربعین چیست، باید گفت، در منابع به این روز به دو اعتبار نگریسته شده است.

نخست روزی که اسیران کربلا از شام به مدینه بازگشتند. دوم روزی که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر خدا(ص) از مدینه به کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را زیارت کند.