مبارزه با مواد مخدر؛ گامی محکمتر از کاغذهای رنگی نیاز دارد

بر اساس آمار سازمان ملل و نهادهای مبارزه با مواد مخدر جهانی، افغانستان در صدر کشورهای تولید کننده مواد مخدر و تریاک قرار دارد.

بسیاری ها علت حضور افغانستان در صدر کشورهای تولید کننده مواد مخدر را ناامنی، بیکاری، فقر، عدم آگاهی مردم، مهاجرت ها و چند عامل دیگر می دانند.

این امر در مدت ۱۵ سال اخیر همیشه به چشم آمده و هر ساله نیز برنامه هایی برای کاهش کشت مواد مخدر روی دست گرفته شده که برخلاف انتظار، نتیجه لازم را نداشته است.

در حال حاضر سه نهاد عمده دولتی به شمول وزارت مبارزه با مواد مخدر، معینیت مبارزه با مواد مخدر وزارت امور داخله و مرکز عدلی و قضایی مبارزه با مواد مخدر و مسکرات در زمینه مبارزه با مواد مخدر در کشور فعالیت دارند که هر کدام از آنها وظیفه های متفاوتی دارند.

به گفته مقام های وزارت مبارزه با مواد مخدر، این وزارت تنها یک ارگان پالیسی ساز بوده در امر مبارزه عملی با مواد مخدر نقش و صلاحیتی ندارد، معینیت مبارزه با مواد مخدر وزارت امور داخله نیز که وظیفه مبارزه با مواد مخدر را دارد بارها گفته است که پولیس و نیروی کافی برای این کار ندارد و یا اینکه نیروی آنها در بخش های تامین امنیت مورد استفاده قرار می گیرد.

مرکز عدلی و قضایی مبارزه با مواد مخدر و مسکرات نیز چنان که از نامش پیداست، وظیفه رسیده گی به پرونده های مواد مخدر را دارد.

نکته جالب این است که همین سه ارگان نامبرده، بودجه مشخص و دونرهای مشخص دارند که در راه مبارزه با مواد مخدر مصرف می کنند و تا حال نتیجه دلخواه را به دست نیاورده اند.

در آمار سالانه ارائه شده از سوی معینیت مبارزه با مواد مخدر وزارت امور داخله، نوسان قابل ملاحظه ای دیده می شود، یک سال این گراف پایین بوده و همه از دستاوردها یاد می کنند و سال دیگر این گراف به حدی بالاست که ناامنی ها و عدم نیروی لازم، دلیلی بر میزان بالای زمین های تحت کشت کوکنار عنوان می شود.

به هر حال، امسال حکومت وحدت ملی که در سالهای ابتدایی روی کار آمدنش، گراف کوکنار در کشور بالا بوده و چالش هایی در این رابطه ایجاد کرده است، هفته روان را به عنوان «هفته بسیج مبارزه با مواد مخدر» نامگذاری کرده اند.

از ابتدای این هفته بازهم به مانند گذشته و به مانند تمام حوادث در کشور شاهد نشست ها و محافلی با حضور مقام های عالی رتبه کشور بودیم که یک محفل به نام نقش زنان در مبارزه با مواد مخدر، یک محفل به نام نقش ورزشکاران در مبارزه با مواد مخدر، یک محفل به نام نقش علما در مبارزه با مواد مخدر و امثال آن برگزار شده و می شود.

تمام این محفل ها به غیر از اینکه بودجه و مصرفی برای پذیرایی، نان چاشت و دیگر آماده گی ها به مصرف برساند، کارایی دیگر ندارد؛ به عنوان مثال مرکز عدلی و قضایی مبارزه با مواد مخدر و مسکرات با صرف هزینه ای زیاد، کاغذهایی رنگه در ابعاد مختلف چاپ کرده و آنها بر شیشه موترها و یا دیوارها چسپانده و انتظار دارد که این کار در کاهش مواد مخدر مفید باشد.

این کارها از چند بعد مفید نیستند؛ اول اینکه تمام و یا اکثر محافل در کابل که یک ولایت امن است و کشت مواد مخدر در آن صورت نمی گیرد انجام می شود؛ دوم اینکه مردم کابل نسبت به دیگر ولایت های کشور از سطح سواد بالاتر برخوردار بوده و آگاهی آنها از مضرات مواد مخدر بیشتر است.

مفیدیت مبارزه با مواد مخدر

دولت برای رسیدن به راه حل اساسی برای کاهش کشت مواد مخدر در کشور باید برنامه های آگاهی دهی را به ولایت هایی مانند هلمند (که بیشترین مواد مخدر در آن کشت می شود) افزایش دهد و مردم و دهاقین در این ولایت ها را آگاه بسازد.

در عین حال، نکته ای که می تواند اهمیت و کارایی بیشتری در مبارزه با مواد مخدر دارد، کشت بدیل و رسیده گی به دهاقین در فصل کشت است.

در طول ۱۵ یا ۱۶ سال گذشته، دولت هیچ وقت موفق به رسیده گی به دهاقین نشد و برای آنها کشت بدیل در نظر نگرفت و یا هم اگر کشت بدیل در اختیار دهاقین قرار داد به دلیل فساد گسترده ای که وجود داشت، این کشت برای دهقان یا کافی نبود و یا از کیفیت خوبی برخوردار نبود.

در ضمن، دهقانی که از کشت مواد مخدر عاید خوبی به دست می آورد، با کشت بدیل حکومت وقت زیادی هدر داد؛ اما تولید و محصول وی از بازار خوبی برخوردار نبود و دهقان در کنار اینکه مفادی به دست نیاورد، متضرر نیز شد.

از سوی دیگر، دونرها و حامیان مبارزه با مواد مخدر، کمک های مالی و غیرمالی خود را به موسسات و نهادهای وابسته به خود و خصوصی واگذار کرده و آنها نیز در درجه اول مفاد خود را در نظر گرفتند و بعد از آن به فکر اندک توجهی به دهاقین کشور داشتند.

در کنار آن، نحوه آگاهی دهی به مردمی که از سطح سواد پایینی بهره می برند نیاز به کارهای اساسی تر از چاپ کاغذهای رنگه با نوشته هایی با بار معنایی بالا دارد تا به صورت «عام فهم» درآید.

معضلات و ناکارایی در راه مبارزه با مواد مخدر به این عوامل ختم نشده و چندین مورد دیگر نیز دارد که هرکدام از آنها نیاز به گفته های زیادی دارد.

در پایان باید گفت که «مبارزه با مواد مخدر، گام های اساسی تر از چاپ کاغذهای رنگه دارد.»